Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2017

Hassan Blasim: Lijkententoonstelling

door Eleonore Milbou

Lijkententoonstelling is precies wat de titel doet verwachten: luguber. Nachtmerrieachtig. Absurd en duister, vol geweld en tegenstellingen; het soort van expositie waar je te allen prijze niet naartoe wil. Hassan Blasim beschrijft, met zeldzame vaardigheid, de waarheid die je niet wil weten en de wanen die ze veroorzaakt. Deze Irakese filmmaker en schrijver die vandaag in Finland woont, schrijft in het Arabisch. Toch is zijn werk tot nu toe eerst in vertaling gepubliceerd en pas later, al dan niet gecensureerd, in het Arabisch.
 
Helemaal verwonderlijk is dat niet. In Blasims verhalen is niets heilig. Ze lopen over van het bloed en andere lichaamssappen, en reduceren mensen tot hun meest basale instincten. Onmenselijk geweld wordt voor hen volkomen alledaags. Deze personages lijken minder te willen ontsnappen aan het geweld zelf, dan aan de banaliteit.
 
In het titelverhaal ‘Lijkententoonstelling’ drijft Blasim dat op de spits. In een context waarin niemand nog opkijkt van dode lichamen op straat, heeft een ‘kunstcollectief’ het in Bagdad op zich genomen om mensen te vermoorden en hun lijken zo tentoon te stellen, dat ze erin slagen om voorbijgangers toch weer te terroriseren, te doen walgen. De kunstmoordenaars vinden hun werk een nobel streven. Wie het goed doet, maakt de dood opnieuw zichtbaar. Dat is huiveringwekkend, maar beter dan het alternatief: sterven alsof het niets is.
 
De gruwel die Blasim beschrijft, beperkt zich niet tot Irak. Net zoals de auteur zelf gedaan heeft, volgen de verhalen een vluchtroute door Turkije naar Europa. Maar zelfs de personages die ‘veilig’ in Finland zijn beland en asiel hebben gekregen, blijven geplaagd door trauma, herinneringen, waanbeelden, en bovenal eenzaamheid. Je vraagt je onvermijdelijk af in hoeverre deze verhalen over Hassan Blasim zelf gaan, en dat weet hij. Hoewel hij enerzijds benadrukt hoe groot de kloof tussen verhaal en werkelijkheid kan zijn (zoals in ‘Het dossier en de werkelijkheid’), schrikt hij er anderzijds niet voor terug om zichzelf expliciet als personage neer te zetten in het eerste en laatste verhaal (‘De wolf’ en ‘Waarom schrijf je geen roman, in plaats van verhalen over al die personages?’). De vraag of niet elke auteur in zekere zin een autobiograaf is, is nooit veraf. Blasim beantwoordt ze zelf in dat laatste verhaal met de woorden van Soefi-filosoof Rumi: ‘Er bestaat op de wereld geen verbeelding zonder waarheid.’

Juist daarom is Lijkententoonstelling moeilijke, maar noodzakelijke literatuur. We kennen de oorlog in Irak en de vluchtelingencrisis uit het nieuws en uit een lange reeks culturele interpretaties, boeken, films en kunst. Maar een kans om daarbij onze westerse bril af te zetten doet zich maar zelden voor. Dit is zo’n kans. Hier staat de harde, onsmakelijke, ongemakkelijke realiteit van Irak en Irakezen overal ter wereld. Lees ze en huiver.
 
Amsterdam : Jurgen Maas 2017, 168 p. Vert. van The madman of freedom square ; The Iraqi Christ door Djûke Poppinga en Richard van Leeuwen. ISBN 9789491921315. Ditributie: EPO 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri