Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2017

Julia Blackburn: Draad. Het delicate leven van John Craske

door Katja Feremans

De Britse schrijfster Julia Blackburn (1948) windt er geen doekjes om: ‘[…] alle boeken die ik heb geschreven zijn buitengewoon subjectief en ik ben gewend geraakt aan het deels samenvallen van mijn eigen leven met het veronderstelde leven van een vreemde’. Zo is het haar ook met Draad vergaan, een boek dat is gewijd aan John Craske (1881-1943), een zwijgzame visser die de zee om gezondheidsredenen vaarwel moest zeggen, maar met haar verbonden bleef door haar te schilderen en mettertijd ook in wol en zijdedraad te borduren.
 
Eerst beschilderde hij papier, karton en losse stukken hout, maar gaandeweg stortte hij zich op elk mogelijk oppervlak in de huizen aan de Engelse oostkust waar hij met zijn echtgenote Laura doorheen de jaren heeft gewoond. In 1927 geraakt de dichteres Valentine Ackland onder de indruk van zijn doeken. Samen met haar partner, de schrijfster Sylvia Townsend Warner, begint ze anderen warm te maken voor zijn naïeve, maar doorleefde zeetaferelen. Dankzij hun mecenaat komt hij onder de aandacht, al zal het de twee vrouwen niet lukken om zijn reputatie als kunstenaar te vestigen.
 
In John Craske, een man met een broze fysiek die door zijn vrouw wordt verzorgd en kracht put uit het bedenken van beelden, ziet Julia Blackburn al schrijvend parallellen met haar echtgenoot, de Nederlandse kunstenaar Herman Makkink (1937-2013). Ze waren samen sinds 1999, maar kenden elkaar al vanaf hun jeugd. Tussen 1966 en 1971 vormden ze ook al even een stel. Wat er wanneer tussen hen speelde, is te lezen in Julia Blackburns familiekroniek Wij drieën (2010), die in de eerste plaats gaat over de moeilijke band met haar ouders, en dan vooral met haar flirtzieke moeder. Ondanks Herman Makkinks tanende gezondheid kwam zijn overlijden in oktober 2013 onverwacht. Zijn dood drukt dan ook een diepe stempel op het einde van Draad.

In Draad gaat het minstens evenveel om het zoeken naar sporen als naar het vinden ervan. Meteen al aan het begin geeft de schrijfster aan dat ze vooral bewijzen van Craskes afwezigheid aantreft in haar tochten langs musea, archieven en plekken die aan hem kunnen worden gelinkt. Mooie sfeerschetsen leveren haar uitstapjes dan wel weer op. Zo bijvoorbeeld wanneer ze met haar echtgenoot gaat logeren aan de kust van North Norfolk in het Wachthuis bij de door John en Laura geliefde riviermonding bij Blakeney. Het kleine, verwaarloosde gebouw in rode baksteen zonder stromend water of elektriciteit, ‘nestelt zich als een zeevogel op een plukje grond tussen de wadden en de moerassen, het zachte zand en de rumoerige kiezels […]’.
  
Ze schiet ook niet per se veel op door allerhande personen uit te horen die mogelijk nog iets over John Craske te vertellen hebben. En nog een dood spoor: Albert Einstein. In de herfst van 1933 verbleef hij drie weken in de buurt van de Craskes in afwachting van zijn overtocht naar de VS. De schrijfster gelooft lang dat Einsteins pad dat van John Craske kan hebben gekruist, maar moet die gedachtegang uiteindelijk loslaten.
 
Ze heeft haar speurtochten in vijfenvijftig korte hoofdstukken gegoten. Oude en recente foto’s alsook de kleurrijke illustraties van Craskes schilderijen en borduurwerken met boten die heen en weer worden geslingerd op de golven, brengen het geheel tot leven en zorgen voor een fraai vormgegeven boek. Hoe Julia Blackburn de wereld van John Craske op zichzelf betrekt, is op het randje van narcistisch. In schril contrast daarmee staat haar aan Einstein ontleende motto: ‘Het individu is niet meer dan een onbeduidende draad in een onmetelijk en wonderbaarlijk patroon’.
 
Amsterdam : De Bezige Bij 2016, 351 p. : ill. Vert. van Threads door Paul Van der Lecq. ISBN 9789023499657. Distributie WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan