Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2017

Carson McCullers: Het hart is een eenzame jager

door Katja Feremans

In 1940, op haar drieëntwintigste, werd Carson McCullers (1917-1967) met haar debuutroman The Heart Is a Lonely Hunter in één klap een literaire ster. Bijval oogstte ze ook met latere romans, verhalen en theaterstukken, al waren de reacties minder overweldigend. Haar liefdesleven was turbulent, haar gezondheid zwak. Slechts vijftig was ze toen ze, half verlamd, aan een zoveelste hersenbloeding overleed.

Haar succesdebuut speelt zich af aan het eind van de jaren dertig in het Zuiden van de VS, in een stad met enkele grote katoenspinnerijen en wat kleinere fabrieken. De winters zijn er wisselvallig, de zomers lang en heet. Een kermis met een paar aftandse toestellen trekt van het ene naar het andere braakliggende terrein en is vooral voor zwarten, arbeiders en kinderen een bron van vertier. In de lange hoofdstraat kunnen de blanke inwoners dag en nacht terecht in het New York Café.
 
In deze fabrieksstad komt Jake Blount, een vaak beschonken en twistzieke marxistische vagebond aanwaaien en gaat er aan de slag als onderhoudsmonteur op de kermis. Mick Kelly, een jongensachtig pubermeisje past vaak op haar jongere broertjes, maar hangt voorts meestal alleen rond. De Afro-Amerikaan Benedict Mady Copeland runt een dokterspraktijk in de stad. Hij is voortdurend in touw voor zijn patiënten, maar de relatie met zijn eigen familie blijft ondanks de verzoeningspogingen van zijn dochter Portia getroebleerd. Biff Brannon, de eigenaar van het New York Café, slaat vanop afstand gade hoe de wegen van de hoofdfiguren elkaar kruisen.

Daarbij verbaast hij zich vooral over de doofstomme John Singer, die als een soort heiland de anderen aantrekt. De antikapitalistische vrijbuiter Jake Blount, het tienermeisje Mick en dokter Copeland komen geregeld naar zijn pensionkamer om tegen hem te praten. Zwijgend hoort Singer hen aan. Alleen af en toe dient hij hen van repliek door kort iets op te schrijven. Dat hijzelf wordt verteerd door eenzaamheid sinds zijn beste en enige echte vriend om gezondheidsredenen ver weg in een instelling is geplaatst, realiseert zich niemand.
 
Zijn bezoekers voelen zich goed bij hem, omdat hij lijkt te begrijpen wat hen bezighoudt en waar ze van dromen. In het geval van Mick is dat de juiste stemming vinden om de melodieën in haar hoofd vast te houden en ook zelf muziek te componeren. Jake Blount droomt van de emancipatie van de arbeidersklasse. Dit verlangen naar sociale gelijkheid deelt hij met dokter Copeland, al is die in de eerste plaats begaan met de achterstelling van de zwarten. 

Carson McCullers verleende in haar debuutroman een opvallend warme en krachtige stem aan haar zwarte personages en zette zich daarmee af tegen de rassenhaat, die toentertijd, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, diep in de Amerikaanse cultuur was verankerd. Een sprong naar de huidige tijd is zo gemaakt, want de strijd van de zwarte burgerrechtenbeweging in de VS is nog altijd niet gestreden, en ook de ruimere ongelijkheid die in de roman aan de kaak wordt gesteld, is verre van uit de wereld geholpen. Die maatschappelijke relevantie, de personages, even excentriek als doorleefd, de sprekende setting, dat alles maakt van deze roman over dromen, idealen en de rusteloze zoektocht naar spirituele rijkdom een meeslepende klassieker.
 
Amsterdam : Athenaeum – Polak & Van Gennep 2016, 367 p. Vert. van The heart is a lonely hunter door Molly van Gelder. ISBN 9789025303549. Distributeur: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan