Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2017

Ed Franck, Martijn Van der Linden (ill.): Twintig parels

door Jen de Groeve

15+ - Als er één werk is uit de oosterse literatuur dat werkelijk iedereen kent, dan zijn dat wel De verhalen van duizend-en-één-nacht. Deze verhalen stammen uit de Indiase, Perzische en Arabische cultuur en gaan wellicht terug tot de negende en tiende eeuw. Sinds ze eind achttiende eeuw door Antoine Galland in het Frans vertaald werden, kenden ze ook in het Westen een ongemeen succes. Gallands bronnen waren een Syrisch manuscript en verhalen uit de mondelinge overlevering die hem door een man uit Aleppo werden verteld. De ontstaansgeschiedenis van deze verzameling sprookjes, fabels, dierenverhalen, liefdesverhalen etc. is complex en er zijn door de eeuwen heen talloze versies en variaties ontstaan, zowel literaire als vulgariserende en voor kinderen bewerkte versies.
 
In het Nederlands is in de periode 1993-1999 bij uitgeverij Bulaaq een volledige vertaling in 14 delen verschenen in een literaire vertaling Van Richard van Leeuwen, die in 2000 in een goedkope pocketeditie heruitgegeven werd bij Bert Bakker. Deze exotische verhalen hebben ook heel wat illustratoren geïnspireerd. Van Leeuwens editie werd door Jean-Paul Franssens met verbeeldingrijke pentekeningen verlucht en verder behoren de selectie van Richard Burton (eind 19de eeuw), geïllustreerd door Charlotte Dematons (Lemniscaat 1993) en de selectie sterk bekorte verhalen geïllustreerd door Anton Pieck (1984) tot de bekendste.

Bij Davidsfonds/Infodok is nu Twintig parels: Verhalen uit Duizend-en-een-nacht verschenen, een selectie en bewerking van twintig verhalen door Ed Franck, met illustraties van Martijn Van der Linden. Franck publiceerde bij deze uitgever en volgens hetzelfde stramien al verschillende bewerkingen van klassieke werken van o.m. Shakespeare, Boccaccio, Chaucer, Edgar Allan Poe gemaakt, telkens geïllustreerd door Carll Cneut. Franck baseerde zijn keuze van de Twintig parels op de compilatie van Richard van Leeuwen. Hij hanteerde daarbij twee richtsnoeren. Hij wilde ten eerste dat zijn selectie, ondanks de beperking van slechts twintig verhalen, een ‘panoramisch zicht’ zou bieden op de grote variatie van genres. Het tweede criterium was de kwaliteit van het verhaal op zich  en daarvoor vertrouwde hij op zijn eigen, persoonlijke smaak.

Al met al was het niet zo moeilijk om de ‘parels’ eruit te halen, want de volledige verzameling bevat ‘heel wat slappe kost’, aldus de samensteller. Opvallend is dat enige van de allerbekendste verhalen, bijvoorbeeld ‘Aladdin en de wonderlamp’ en ‘Ali Baba en de veertig rovers’ ontbreken. Ze komen in de Arabische bronteksten niet voor (mogelijk heeft Galland ze verzonnen) en de kwaliteit ervan viel Franck tegen. Hij heeft zich ook vrij gevoeld om in te grijpen waar hij dat nodig achtte. Er bestaat immers geen ‘definitieve’ versie van de verhalen en Franck nam dus de rol op van een van de vele vertellers die samen voor deze rijke overlevering gezorgd hebben. In zijn nawoord somt hij de ingrepen op en waarom hij het deed. Zijn kritische instelling maakt dat je je misschien afvraagt of die verhalen – een literair monument toch -- eigenlijk wel de moeite waard zijn. Jawel, besluit Franck, en dat is zo ‘wonderbaarlijk’ aan deze vertellingen: ‘poets de parels een klein beetje op en ze glanzen ook voor de hedendaagse lezer verrukkelijk.’
 
Martijn Van der Linden heeft bij elk verhaal een of meerdere prenten gemaakt, meestal in een combinatie van schilderwerk en collage. Anders dan het weelderige exotisme dat we van de klassieke illustraties kennen, valt bij Van der Linden de grote soberheid op. De vrij strakke figuren staan veelal op zich, worden afgebeeld tegen een lege achtergrond wat ze een ingehouden dramatiek geeft. Dat maakt de prenten hier en daar ook wat statisch. Er spreekt in de eerste plaats een onderhuidse spanning uit Van der Lindens illustraties, verder houdt hij zich inhoudelijk nogal op de vlakte.  
 
Zopas is bij uitgeverij Leopold van Imme Dros en Annemarie van Haeringen En toen, Sheherazade, en toen? verschenen, een uitgave voor kinderen van de verhalen van duizend-en-één-nacht.
 
Ed Franck (bew.), Martijn Van der Linden (ill.): Twintig parels, Davidsfonds, Leuven 2017, 222 p. ISBN 9789059088191

deze pagina printen of opslaan