Natuurfotografie

Ruben Smit e.a.: De nieuwe wildernis

door Kris van Zeghbroeck

Sinds enkele jaren is er bij de publicatie van natuurfotografie in de Lage Landen een evolutie weg van de verre exotische bestemmingen naar de spreekwoordelijke natuur om de hoek. Dit kadert onder meer in een bewustwordingsproces met respect voor de eigen natuur die beschermd en uitgebreid moet worden. In België hadden fotografen als Marc Slootmaekers, Wouter Pattyn en Cedric Jacquet de laatste jaren fotopublicaties rond deze materie.

In Nederland komt vooral de naam van Ruben Smit steeds terug, met onder meer publicaties over de Verborgen Veluwe (2006), de Rijzende rivier (2008) en de Oostvaardersplassen (2010). Zijn uitzonderlijke (terrein)kennis van de Nederlandse natuur en zijn vernieuwende fotografie die hij met een bekroning in de Wildlife Photographer of the Year-competitie verzilverde, maakte dat hij gevraagd werd om samen met Mark Verkerk de film De nieuwe wildernis: grote natuur in een klein land te realiseren.

Door carte blanche te vragen voor zijn visie op natuur en film/fotografie, kunnen we stellen dat Ruben Smit sterk zijn stempel op de film gedrukt heeft. Hij was als fotograaf al eerder werkzaam in de Oostvaardersplassen voor de dienst Staatsbosbeheer. Dit 5600 hectaren grote natuurgebied staat vandaag te boek als ‘vogelrichtlijngebied’ en ‘staatnatuurmonument’. In oorsprong was het echter een vergeten gebied voor onder meer industriële ontwikkeling, dat op eigen kracht uitgroeide tot een vrij recent natuurgebied.

Het wordt sinds enkele decennia begraasd door uitgezette wilde runderen, konikpaarden en edelherten. Het inzicht groeide om de natuur aan de dieren over te laten en de dieren aan de natuur. Intussen is de Oostvaardersplassen uitgegroeid tot het gebied met de grootste concentratie aan koniks en edelherten in Europa. Dat levert indrukwekkende beelden op die geleid hebben tot het omschrijven van het natuurgebied als ‘de Serengeti van Nederland’.

De concentratie van wild zorgt ook voor de controversiële situatie dat in de winter de kuddes gedecimeerd worden door gebrek aan voedsel. Moet de mens hier ingrijpen of niet? Opties zijn het afschieten van het surplus aan wild, of het bijeendrijven van dieren om een aantal in andere natuurgebieden een plaats te geven. De discussie wordt door de film impliciet aangezwengeld door het verkommeren van een zeldzaam zwart konikveulentje in de winter, dat als een personage doorheen de film gevolgd werd.

Maar tot nader order blijft de natuur koning in de Oostvaardersplassen, zodat kleine roof- en aasdieren en verscheidene organismen wel varen bij de krengen die regelmatig aan de voedselketen toegevoegd worden. Het gebied is slechts gedeeltelijk toegankelijk voor het publiek, dat het wild kan observeren vanuit uitkijkpunten. Dat maakt dat de kwalitatief hoogstaande natuurdocumentaire die de vergelijking met BBC-documentaires kan doorstaan, heel wat mensen zal aanspreken.

De film liep vorig jaar in de Nederlandse bioscopen en op verschillende plekken in Vlaanderen werden vertoningen georganiseerd. De dvd kan een veel breder publiek aanboren voor een type biotoop dat vóór het ontstaan van de cultuurlandschappen wijd verspreid was in de Lage Landen. De film heeft in elk geval het begrip ‘nieuwe wildernis’ (i.e. ruimten waar de natuur de vrije hand krijgt om zich te ontwikkelen) op de kaart gezet in Nederland. De ANWB-wandelgids Nieuwe wildernis was binnen de kortste keren uitverkocht.

In het spoor van de film werden door de producent een aantal uitgaven gepubliceerd waaronder het fotoboek De nieuwe wildernis, met beelden van Ruben Smit en Paul Klaver en een aantal essays van Frans Vera en Marije Sietsma. Het boek leert je dat massaliteit en niet zeldzaamheid de norm is van de natuur. Vanuit dat standpunt moet je ook het zelfregulerend karakter van de natuur aanvaarden, waarbij soorten evolueren in functie van het aangeboden voedsel.

Perioden van overvloed en schaarste spelen een rol in het vinden van een natuurlijke balans van leven en dood. Inzicht in de werking van een natuurgebied kan een rol spelen in het ontwikkelen van respect voor en het geven van een toekomst aan de schaarse natuur die ons nog rest. De prachtige fotografie (een combinatie van stills uit de film en originele foto’s) van Ruben Smit is een ode aan de kracht en de weerbaarheid van de ongebonden natuur.

Mark Verkerk (reg.), Ruben Smit (reg.), Bob Zimmerman (cmp.): De nieuwe wildernis, EMS Films Hilversum, 2013, 1 dvd-video, bonus-dvd. ISBN 8715664108253

Ruben Smit (fot.), Paul Klaver (fot.), Frans Vera, Marije Sietsma: De nieuwe wildernis, EMS Films Hilversum, 2013, 191 p., ill. ISBN 9789082060256

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri