Nature Writing

Robert Macfarlane: De laatste wildernis

door Kris van Zeghbroeck

Robert Macfarlane beweegt zich zeer bedachtzaam door het landschap dat hij beschrijft. Na zijn wereld- en tijdreis in Mountains of the Mind (2003, Hoogtekoorts), die met de Guardian First Book Award en de Somerset Maugham Award bekroond werd, plooit hij met The Wild Places (2007, De laatste wildernis) terug op het hedendaagse Groot-Brittannië (en Ierland).

Vanuit een stukje beukenbos op een mijl van zijn woonst, waar hij zich vaak in een boom nestelt om de omgeving te overzien, vertrekt hij op een zoektocht naar de wildernis. Hij maakt reizen langs verschillende biotopen of landschapselementen (alleen of met een of andere vriend) die de opeenvolgende hoofdstukken bepalen (eiland, vallei, veen, woud, riviermonding etc.).

Zijn doel was in proza de laatste ongerepte gebieden in kaart te brengen. Waarmee hij meteen ook een landschap van de geest creëert, die vorm krijgt in de fictieve kaart aan het begin van het boek. MacFarlanes proza situeert zich in de traditie van Edward Thomas, waaraan ook de Duitse auteur W.G. Sebald schatplichtig is in zijn Britse omzwervingen.

Macfarlane schrijft zijn combinatie van geschiedenis, herinnering en landschap in het tempo van de wandelaar. Hij zoekt afgelegen plekken op waar hij uit de menselijke geschiedenis kan stappen, omdat de menselijke soort het steeds moeilijker heeft om zich te verbeelden dat hij deel uitmaakt van iets dat zijn kunnen overstijgt. We zijn vergeten hoe de (natuurlijke) wereld aanvoelt.

De onthechting die hij op het eiland Ynys Enlli en in de vallei van Coruisk ervoer, stelt Macfarlane halverwege het boek bij als zijn reisgenoot Roger Deakin hem er in de Ierse The Burren van overtuigt dat wildernis niet gelijk te stellen is aan afgelegen uitgestrektheid, maar ook te vinden is in miniaturen, zoals een smalle ontoegankelijke rotskloof met een volledig intacte begroeiing.

Gaandeweg gaat Macfarlane meer toegankelijke gebieden exploreren die vaak verrassende juweeltjes herbergen. Wildernis wordt nu gezien als een tumultueus proces dat ononderbroken doorgaat, overal ter wereld. We mogen dan in ons door mensenhanden verbrokkelde landschap de band met de natuur (en onszelf) verliezen, 'de wilde natuur kan ons nog steeds tot onszelf terugbrengen'.

Robert Macfarlane: De laatste wildernis, De Arbeiderspers, Amsterdam, 2021, 344 p. : ill. ISBN 9789025312985. Vertaling van The wild places door Nico Groen. Distributie: Standaar Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan