Natuurfotografie

Kunstzinnig puur: De natuurfotografie van Theo Bosboom

door Kris van Zeghbroeck

De Nederlandse natuurfotograaf Theo Bosboom wordt gedreven door de relatie tussen kunst en natuur. Hij heeft een bijzonder oog voor detail en compositie die hij aanwendt om de natuurlijke patronen van de natuur kunstzinnig vast te leggen.

Zijn landschapsfoto’s hebben soms iets van geschilderde taferelen zoals we die kennen van bijvoorbeeld Paul de Roy (Lapland, 2013). Vandaar voelt Bosboom het belang om te stellen dat alle beelden op zijn website (theobosboom.nl) waarachtige natuurbeelden zijn die in het wild getrokken werden.

Hij benadrukt dat er geen digitale manipulaties gebeuren op de gangbare verwerking in Lightroom of Photoshop na. Silver Efex Pro laat hem toe zwart-witbeelden te reproduceren binnen de mogelijkheden van de traditionele donkere kamer. Andere creatieve effecten zijn gerealiseerd op basis van de camera en de natuurlijke omstandigheden.

Zijn favoriete fotolocaties omvatten onder meer de Ardennen, Zweden en de Alpen, maar Bosboom heeft een uitzonderlijke band met IJsland. De diversiteit van de landschappen en de natuurverschijnselen is daar zo indrukwekkend dat het net is ‘alsof ik de natuur hier intenser beleef. IJsland kruipt onder mijn huid, het raakt me, het overweldigt me, iedere keer weer opnieuw’.

Gedurende een periode van zes jaar fotografeerde hij in het totaal vier maanden lang tijdens de verschillende seizoenen. Om optimaal van het speciale lichteffect van zonsondergang en zonsopgang te profiteren werkte hij in de zomer tijdens de zeer korte nachten. Het zijn die en andere speciale lichtomstandigheden die de foto’s soms een haast onwerkelijk effect geven.

Hoewel op de website een mooie galerij zwart-witfoto’s werd opgenomen, zijn de foto’s uit zijn boek IJsland puur haast allemaal in kleuren. De Italiaanse fotograaf Marco Paoluzzo verkoos in Terra Borealis (2011) zwart-wit om de spectaculaire rots- en ijsformaties van IJsland, Groenland en de Faeröer vast te leggen. Door zich op kleuren toe te spitsen kiest Bosboom voor een uitzonderlijk palet dat tegelijkertijd subtiel en overweldigend magisch overkomt.


(Rendieren in de sneeuw, bij Höfn)

Foto's zijn per definitie momentopnamen, maar Bosbooms afdrukken hebben vaak iets vloeiends, zodat de natuur in beweging blijft. De trefwoorden ‘woest’, ‘water’, ‘zomer’, vuur’, ‘herfst’, ‘wit’, vormen de thematische indeling van het sfeervolle IJsland puur . Een literair citaat (Jules Verne, Halldór Laxness, Jón Kalman Stefánsson) helpt voor ieder hoofdstuk de toon te zetten.

De fotobijschriften werden achteraan opgenomen, maar gezien de manier van werken was het interessant geweest om ook technische details van elke foto op te nemen. Zelf heeft Bosboom al een aantal bekroningen gesprokkeld binnen de Europese natuurfotografie. Toch krijgt hij nog een steuntje in de rug met een voorwoord van de invloedrijke natuurfotograaf Vincent Munier.

Juli 2017 verscheen onder de titel 'Schone juffer' een fotobijdrage over watterjuffers van Theo Bosboom in het Nederlandstalige National Geographic-magazine. Niet toevallig heeft Bosboom een hoofdstuk gewijd aan deze frele waterdansers ('Een vlucht waterjuffers' ) in zijn fotoboek Dromen van wildernis (2015).

In 2006 werd Bosboom al genomineerd met de haarscherpe close-up van een waterjuffer ('Eye-to-eye') in de categorie 'Animal portraits' van de Wildlife Photographer of the Year Award. Deze foto paste niet in de opzet van Dromen van wildernis in tegenstelling tot zijn in 2013 voor dezelfde wedstrijd in de categorie 'Creative Visions' genomineerde herfst(onderwater)foto van bomenkruinen ('Fish-eye view') vanuit een beek onderaan een kleine waterval.


(Vissenblik op herfstbos, Leuvenumse bos, de Veluwe)

'Creative Visions' kan je als het handelsmerk van Bosboom zien en dat geldt ook voor Dromen van wildernis, waarin titelgewijs een soort projectie van wat zou kunnen zijn vervat zit, ware het niet voor de druk van mens en industrie op het landschap van de Lage Landen. Vanuit de zoektocht naar microlandschappen wordt de waarde van het kleinste stukje natuur naast de grote natuurparken onderstreept en de nood het te beschermen voor de komende generaties.

Winter, herfst, eiland (land en water), natuur na brand in de Veluwe (bekroond met een Zilveren Camera (2015, 'natuur & milieu')), de dans van waterjuffers; elk hoofdstuk van het fotoboek reflecteert een passie die vervat zit in de steeds vloeiende cyclus van de natuur: van leven en dood, van leven na de dood. Met zich te focussen op de natuur in onze achtertuin, met kleine maar ook grotere locaties zoals Schiermonnikoog, de Veluwe en de Hoge Venen, wordt de passie voor de eigen natuur opgewekt.

Met de woorden van de Zweedse fotograaf Hans Strand fotografeert Bosboom niet wat hij ziet, maar interpreteert hij wat hij voelt. Een passie die steeds vertrekt van de natuur om de hoek, om dan verder uit te waaieren naar de rest van Europa. In deze exploratie van de Lage Landen wordt Bosboom ondersteund door de poëtische woorden van auteur en natuurliefhebber Kester Freriks.

Theo Bosboom nieuwste fotoboek heet Shaped by the Sea (2018). Daarin fotografeert hij de Europese kusten die in de loop der tijden gevormd zijn door de inbeukende Atlantische Oceaan (zie bovenaan Stairway to heaven (basaltzuilen van Giant's Causeway (Noord-Ierland))). In drie breed gefotografeerde hoofdstukken schuift hij geografisch op van Noord over West naar Zuid. In een combinatie van haast monochroom en kleuren lijkt de woestheid van de kust gaandeweg te verstillen en steeds meer van haar warmte en kleuren prijs te geven.

Op de stranden en in de getijdenpoelen ontwikkelen zich bijzondere stillevens die in het spel van vloed en eb, licht en schaduw een moment bevriezen dat de etherische schoonheid van een seconde vereeuwigt. Zoals 'Simple Beauty', genomineerd in de categorie 'Creative Visions' van de Wildlife Photographer of the Year Award 2018.

Het samenspel van elementen,  knots- en blaaswier, en wit zand in Schotse getijdenpoelen (eiland Lewis (Buiten-Hebriden)) geeft een uniek beeld waar je blijvend kan naar kijken. Het geeft de essentie weer van wat Bosboom zoekt ('the simple beauty of structure and pattern created by nature itself') en vormt figuurlijk en letterlijk het visitekaartje van de fotograaf.



Een ander voorbeeld, van de vele opvallende foto's in dit stijlvol vormgegeven fotoboek, is 'Limpet exposure' (zie beneden), waarmee Bosboom genomineerd werd in de categorie 'Animals in Their Environment' van de Wildlife Photographer of the Year Award 2017.

Een tijdloze foto van de Portugese Sintra-kust: de zee bij eb teruggelopen achter de grillige Atlantische rotsen toont het strand met ronde keien waar zeeslakken zich op vasthechten. Het vroege blauw-nachtelijke licht van de achtergrond katapulteert je terug naar het begin der tijden, terwijl in de voorgrond tussen goudreflecterende algen de zeeslakken oplichten.

Globaal straalt Theo Bosbooms fotografische oeuvre een vorm van intimiteit uit. Naast detailopnames zijn er ook foto's die een panoramisch beeld geven, maar vanuit de voorgrond nog steeds die intimiteit uitstralen. Er wordt in die zin door de lens gekeken naar een beperkt stukje natuur, dat toelaat om op details in te zoomen, om naar het kleine in de natuur te kijken. Dat maakt dat je veel kan ontdekken in elke vorm van natuur, ook in de gefragmenteerde natuur om de hoek. Vanuit het kleine het grotere geheel leren waarderen.

‘Ik vind de details in de natuur het meest spannend en fotogeniek en ben er dus altijd naar op zoek. De intieme landschappen ('intimate landscapes') vormen de rode draad in mijn boeken, ook in Shaped by the Sea. Het is voor mij zelf ook een ontdekkingstocht, met steeds weer nieuwe boeiende vondsten die ik dan probeer fotografisch vast te leggen op een boeiende manier.’ (Theo Bosboom)

Theo Bosboom: IJsland puur, Door de bomen, Arnhem, 2012, 144 p. : ill. ISBN 9789081947305

Theo Bosboom: Dromen van wildernis, Door de bomen, Arnhem, 2015, 144 p. : ill. ISBN 9789081947305

Theo Bosboom: Shaped by the Sea, Door de bomen, Arnhem, 2018, 175 p. : ill. ISBN 9789081947367





deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri