Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2018

Junichiro Tanizaki: De brug der dromen en andere verhalen

door Jo Vanderwegen

Ongetwijfeld is Junichiro Tanizaki (1886–1965) nog steeds een van Japans populairste schrijvers. Zijn groot oeuvre waarin hij op meesterlijke wijze drama, geschiedenis, poëzie en aandacht voor kunst met elkaar verweeft, is uniek. Als geen ander slaagde hij erin zeer universeel en toegankelijk te schrijven en tegelijkertijd hele diepe culturele referenties aan te boren waar zelfs japanologen een hele kluif aan hebben.
 
Dankzij die rijke toegankelijkheid en het succes van vele herdrukken in Japan, zijn er ook talrijke vertalingen van zijn werk verschenen in het Westen. Op de Nederlandstalige markt verschenen enkele van zijn belangrijkste romans in de jaren ’80 en ’90. Helaas ging het soms om tweederangs vertalingen die zich niet op de originele werken baseerden, maar op de Engelstalige vertalingen ervan.
 
Ondanks het moeilijke economische klimaat zijn dergelijke praktijken nu vrij zeldzaam geworden en zijn de recente vertalingen van Japanse boeken rechtstreeks en van een zeer hoog niveau. Er was dus ruimte voor Jos Vos om met een project als De brug der dromen te komen. In dit werk verzamelt Vos vier van Tanizaki’s beste novellen – Pijlwortel uit Yoshino, De rietsnijder, Shunkin - een schets en het magnum opus De brug der dromen. Verder bevat de verzamelbundel ook nog het essay Lofzang op de schaduw en zes kortverhalen uit de beginperiode van Tanizaki.
 
Alle opgenomen werk werd rechtstreeks uit het Japans vertaald door Jos Vos, en verscheen (met uitzondering van Lofzang op de schaduw) nog nooit eerder in het Nederlands. Als klap op de vuurpijl schreef Jos Vos ook nog een dertig pagina’s tellende biografie over Tanizaki en becommentarieert hij in ongeveer vijfentwintig pagina’s nog eens de geselecteerde werken. Samen met de uitgebreide eindnoten dus een schat aan (meta-)informatie, die de lezer tegelijkertijd serieus neemt en die de opgenomen stukken nauwkeurig kadert.
 
Over het vertaalwerk van Jos Vos kunnen we kort zijn: dat is zonder meer excellent. Vos vertaalt in een natuurlijke en heerlijk transparante stijl en vindt steeds de juiste toon – op zich niet eenvoudig, want Tanizaki combineert in zijn werken zowel modern Japans als het ouderwets aandoende dialect uit Osaka of zelfs flarden middeleeuws dichtwerk. De geselecteerde werken zijn in chronologische volgorde opgenomen en bieden een representatieve dwarsdoorsnede van Tanizaki’s veelzijdigheid.
 
De korte verhalen uit de jaren ’10 en ’20 van de vorige eeuw drijven vooral op uitgekiende spanningsbogen, exotisme en seksuele uitspattingen, dat alles onder de invloed van Edgar Allen Poe. In de vier novellen uit de jaren ’30 ontwikkelt Tanizaki zijn definitieve stijl en zijn bekendste thema’s: het traditionele versus het nieuwe, door het Westen beïnvloede Japan; complexe liefdesrelaties en onderwerping versus heerschappij. Thema’s die tot een hoogtepunt culmineren in de belangrijkste novelle, De brug der dromen (1954) – een werk dat zo veellagig is dat het de lezer prikkelt om op zoek te gaan naar de vele, al dan niet verborgen referenties en hem uitnodigt het werk zorgvuldig te analyseren om alle subtiele boodschappen eruit te kunnen distilleren.
 
Bijna zeshonderd pagina’s onvervalst leesplezier, verzorgd uitgegeven en stuk voor stuk verhalen met een hoge herleeswaarde: De brug der dromen en andere verhalen biedt alles wat de lezer mag verwachten van uitstekend gepresenteerde kwaliteitsliteratuur.

Junichiro Tanizaki: De brug der dromen en andere verhalen, De Bezige Bij, Amsterdam 2017, 576 p., ISBN 978 90 234 72292. Vertaling uit het Japans door Jos Vos. Distributie WPG Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan