Documentaire Fotografie

Carl De Keyzer: DPR Korea Grand Tour

door Kris van Zeghbroeck

Nog tot 02.04.2018 loopt in de Floraliën Hal (Citadelpark, Gent) de fototentoonstelling DPR Korea Grand Tour met werk van Magnum-fotograaf Carl De Keyzer. Een project dat hij drie jaar geleden opstartte met beperkte verwachtingen, maar dat intussen uitgroeide tot een boek met een 250-tal foto’s van het voor westerlingen moeilijk toegankelijke Noord-Korea.

De vormgeving is die van een communistisch rood magneetboek met zwarte opdruk, dat gesloten als een doos twee leporello katernen en een index-boekje bevat. Een in meerdere slagen zigzag gevouwen katern (aan twee kanten bedrukt) kan tot een twintigtal meter uitgevouwen worden, met ruim zestig foto’s aan elke kant.

Als boek vouw je elk katern een slag naar links of rechts om tot de volgende in twee gevouwen foto te komen. De foto’s aan de andere kant zijn moeilijker te bekijken omdat de binnenvouw tussen twee foto’s in zit. Met een beetje getrek aan het harmonicapapier zoek je de juiste invalshoek voor een foto, om dan het kwetsbare papier weer in de juiste vorm te plooien.

Als toerist en fotograaf voor een Brits-Chinees reisbureau had De Keyzer (in ruil voor gratis fotomateriaal) toegang tot dezelfde 200 locaties als de buitenlandse toeristen, maar kon hij die plaatsen langer en soms verschillende keren bezoeken. Door minder strenge gidsen vergezeld, wist hij onder het motto ‘sorry’ al eens gemakkelijker onderweg een foto maken.

In totaal maakte hij vier reizen naar Noord-Korea, waarvan drie in 2015 en één in 2017. Alle foto’s werden aan de plaatselijke censuur onderworpen, maar uiteindelijk werden slechts een paar foto’s geweigerd. Dat heeft te maken met de jarenlange ervaring van De Keyzer om communistische regimes met respect te fotograferen. De ironie en verborgen betekenislagen worden dan gemakkelijker over het hoofd gezien.

Het was moeilijk werken omdat fotografen vaak in de clichés van het land gevangen zitten, maar met enig doorzettingsvermogen kon De Keyzer zich van de restricties bevrijden en gaandeweg een vijftal bruikbare foto’s per dag produceren.

‘Voor iemand die in het systeem zit, zijn dat mooie, esthetische beelden die perfect in hun kraam passen. Iemand van buitenaf kijkt daar doorheen, ziet die andere laag’. (Carl De Keyzer in De Standaard)

Natuurlijk blijft in de meeste gevallen de vraag wat echt is en wat door het totalitaire regime in scène gezet is. Tenslotte blijven de 200 bezochte locaties in meer of mindere mate het uitstalraam van het regime, waar hongersnood en politieke repressie verborgen blijven. Maar voor een fotograaf als De Keyzer blijft een communistische utopie het ultieme onderwerp:

‘Het past perfect binnen mijn oeuvre: systemen en hun uiterlijke vormen. Regimes en personen die uitpakken met zichzelf, dat levert altijd interessante scènes op. In Europa is alles grijs tegenwoordig. Geef mij maar Berlijn in 1941, visueel bedoel ik dan - ik wens niemand een dictatuur toe’. (De Standaard)

Carl De Keyzer: DPR Korea Grand Tour, Lannoo, Tielt 2017, 528 p. : ill. + bijlage. ISBN 9789401443876

deze pagina printen of opslaan