Vertaald proza

Melancholie en verval: Het Amerikaanse Westen van Willy Vlautin

door Kris van Zeghbroeck

Willy Vlautin (1968) is een Amerikaanse alternative country muzikant die vooral in Europa succes heeft met de bands Richmond Fontaine en The Delines. Naast songteksten schreef hij gaandeweg vijf romans die zijn liefde voor de literatuur kanaliseren. Muziek en literatuur (met tienerposters van The Jam en John Steinbeck als vroeg rolmodel) betekende een houvast voor hem en zijn ontsnappingsroute uit Reno (Nevada), waar hij geboren en getogen is. Een afgeleefde shithole vol zwervers en losers, als we op zijn songteksten en romans mogen afgaan.

‘I was pretty lost as a kid. I grew up in a place where prostitution is legal and a big rite of passage was a bunch of guys picking you up in a car and driving you to a whorehouse because it was your turn. You had to do it or you’d get a real hard time. That happened to me when I was 14 years old. When I was 19, I started hanging out in old mans’ bars instead of at my friend’s parties. It was a perverse way of feeling comfortable. Back then, I thought it was romantic to have a tattoo on your neck and start drinking at 10 in the morning, but now I try to run from all that stuff’. (The Guardian)

Vlautin woont nu in Scappoose (Oregon), nabij Portland. Liedjesteksten schrijven is een stiel apart zonder garantie op succes, terwijl romans schrijven voor hem echt werken betekent: ‘You have to get up every day and do it until it’s done. And then redo it, which is the part I enjoy. Writing songs is more like walking down the street and finding money - they just come to you’. (The Guardian)

Zijn songs en romans ontwikkelen gelijktijdig en worden vaak bevolkt door dezelfde personages. Een kruisbestuiving die ook terug te vinden is in specifiek geschreven soundtracks die naar aanleiding van een boek gepubliceerd werden. Zo verscheen de roman Northline met een exclusieve cd van Willy Vlautin en Paul Brainard. En ook voor de recentste roman Don't Skip Out on Me verschijnt apart een gelijknamige instrumentale cd van Vlautins groep Richmond Fontaine die de sfeer en setting van de roman weergeeft.

Als romanschrijver liet Vlautin zich onder meer door Steinbeck, Barry Gifford, Sam Shephard, William Kennedy en Tom Waits beïnvloeden. Maar het waren vooral de verhalen van Raymond Carver die hem op het juiste spoor zette. Carver toonde hoe hij overtuigend over de door het leven platgewalste arbeidersklasse kon schrijven, waartussen hij opgroeide in Reno.

De geografie van Vlautins romans is die van het rurale en kleinsteedse Amerikaanse Westen. Met Nevada als verbindend middelpunt loop er een noord-zuidas van Washington en Oregon tot Arizona en (New-)Mexico. Daarlangs, met links of rechts een zijsprong, zwerven de vertrapte en rusteloze eenzaten uit zijn oeuvre. Zonder te veralgemenen heeft het oeuvre van Vlautin een hoog road novel-gehalte.

In dit traditioneel mythische Amerikaanse landschap van pioniers en doorzettingsvermogen, van grenzen verleggen in navolging van de Amerikaanse droom, vinden we nu een Amerika in verval. Armoede, geweld en alcohol bepalen het leven van de onderklasse die een solitair en verborgen bestaan leidt aan de rand van de maatschappij. Gevat in een neerwaartse spiraal, is elke dag een gevecht om te overleven.

In een donkere en sobere, melancholische stijl, zonder veel perspectief op hoop of geluk, weet Vlautin een indringende menselijke snaar te raken. Ook de verschoppelingen zijn mensen van vlees en bloed die ooit wel eens hun eigen weg zullen vinden, maar niet meteen. Met rake beschrijvingen van de gevoelens en drijfveren van de gewone man zit Vlautins proza geworteld in de traditie van het Amerikaanse ‘Dirty Realism’.

Het in 1992 door Alan en Gabe Polsky verfilmde debuut The Motel Life (2006, vertaling Motelleven) focust op twee ouderloos opgeroeide broers die van de regen in de drup geraken. Drugs en alcohol sturen hun miserabel zwerversbestaan. Wanneer ze met hun wagen een tiener doodrijden, slaan ze op de vlucht, hun noodlot tegemoet.

In het door George Pelecanos geprezen Northline (2008 - vert. Noordwaarts) volgen we de jonge twintiger Allison. Product van een gebroken gezin en zwanger van haar racistische en geweldadige vriend, ontvlucht ze Las Vegas. In Reno maakt ze een nieuw begin en laat ze haar baby met pijn in het hart adopteren. Een coctail van trauma, drank en angst voor haar ex, maakt dat ze zich verliest in fictieve, troostende gesprekken met filmicoon Paul Newman.

Lean on Pete (2010 - vert. De ruwe weg) werd door Andrew Haigh in 2017 verfilmd. Amper vijftien verliest Charley Thompson op korte tijd beide ouders. Op zichzelf aangewezen overleeft hij met de verzorging van paarden die afgebeuld worden in een illegaal racecircuit. Op een dag gaat hij ervandoor met een paardentrailer en het afgeleefde renpaard Lean on Pete, op zoek naar zijn tante langs gevaarlijke wegen.

De maatschappijkritische roman The Free (2014 - vert. Vrij) zoomt in op een stadje in de staat Washington met een onderkomen verzorgingstehuis voor invalide mannen. Een van hen is een jonge Irak-veteraan met hersenbeschadiging die zich na een mislukte zelfmoord terugtrekt in een hallucinerende (science)fiction-wereld.

Hij en een aantal andere patiënten worden verzorgd door een verpleegster die na haar uren de zorg heeft voor haar zieke vader. De nachtwaker rijgt een aantal jobs aan elkaar om het hoofd boven water te houden. Stuk voor stuk tragische levens, gevangen in een neerwaartse spiraal. De maatschappij schiet tekort maar in de empathie van de personages voor elkaar, zit waardighheid en een sprankeltje hoop voor de toekomst vervat.

In Don't Skip Out on Me (2018 - vert. Laat me niet vallen) staat de jonge twintiger Horace Hopper centraal. Op zijn twaalfde werd zijn vader voor zijn ogen door de Mexicaanse drugsmaffia vermoord en zijn moeder dumpte hem bij zijn alcoholische en racistische grootmoeder. Dat maakt dat Horace uiteindelijk als pleegkind bij een ouder echtpaar terechtkomt op een ranch in Nevada.

Hij wordt daar liefdevol opgevangen en gaandeweg groeit het plan dat Hector later de ranch zou verderzetten. Alleen heeft Horace zijn zinnen gezet op een carrière als professioneel bokser. Hij wil zelfstandig iets bereiken en profileert zichzelf als de Mexicaanse bokser Hector Hidalgo. Hector is geen supertalent, maar geeft harde klappen en weet flink wat klappen te incasseren. Via een louche trainer in Arizona verzeilt Hector in de afstompende Mexicaanse bokswereld.

Uiteindelijk blijkt dat Horace/Hector weinig affiniteit heeft met zijn Mexicaanse levenswandel. Hij is in de eerste plaats op de vlucht voor zichzelf en gebruikt de mantra’s van een zelfhulpboek voor kampioenen om met een metaforisch bakstenen schip door stormen te beuken.

Zijn reilen en zeilen wordt gevolgd door zijn pleegvader Meneer Reese, die het tweede perspectief van de roman voor zijn rekening neemt. Hij kan zijn (pleeg)zoon niet laten vallen en hoopt dat Horace zich door het leven bokst en zijn weg naar huis vindt.

In zijn zesde roman, The Night Always Comes (2021, De nacht valt altijd) focust Vlautin op Lynette. Een dertiger die samen met een aan alcohol verslaafde moeder en haar mentaal onderontwikkelde broer een huurhuis deelt in Portland (Washington). Een streek die door stijgende prijzen nog moeilijk te veroorloven is voor de gewone arbeidersklasse.

Lynette werkt zich te pletter in allerlei baantjes om geld te sparen voor een aanbetaling op de woning. Haar Amerikaanse droom om zekerheid en hoop te brengen in het zware leven van de brusters. Het huis wordt een vorm van houvast die het gezin wortels en een identiteit verlenen.

Wanneer de egocentrische moeder haar plannen dwarsboomt, dreigt de wanhopige Lynette finaal de trappers te verliezen. Een ultieme poging om via onfrisse praktijken toch aan geld te geraken, confronteert haar opnieuw met een ontwrichtend verleden van misbruik, mentale problemen en een stukgelopen relatie.

Willy Vlautin: De nacht valt altijd, Meulenhoff 2021, Amsterdam, 218 p. ISBN 9789029094214. Vertaling van The Night Always Comes van Dirk-Jan Arensman. Distributie Lannoo

Willy Vlautin: Laat me niet vallen, Meulenhoff 2018, Amsterdam, 297 p. ISBN 9789029092180. Vertaling van Don't Skip Out on Me van Dirk-Jan Arensman. Distributie Lannoo
 
Willy Vlautin: Vrij, Meulenhoff 2019, Amsterdam, 254 p. ISBN 9789029092982. Vertaling van The Free van Dirk-Jan Arensman. Distributie Lannoo

Richmond Fontaine: Don't Skip Out On Me (Ramblin' Recordings) 





deze pagina printen of opslaan