Nederlands proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Alfred Birney: De fenomenale meerval en andere verhalen

door Tom Rummens

Al een slordige dertig jaar is Alfred Birney aan het schrijven, maar pas met zijn laatste roman, De tolk van Java, waarmee hij in 2017 de Libris Literatuurprijs won, brak hij door naar het grote publiek. Meer dan terecht trouwens, want het autobiografische magnum opus De tolk van Java is een literair meesterwerk, een boek dat zich niet laat wegleggen, niet alleen omdat het handelt over de geschiedenis van Nederlands Indië, een verhaal dat we nog veel te weinig kennen, maar ook omwille van het autobiografische verhaal zelf, over hoe een vader kapotgemaakt kan worden door de wreedheden van een oorlog en vooral ook over hoe zijn kinderen daarmee om proberen te gaan: worstelend, ploeterend, en vooral ook onderling heel verschillend.
 
Het is ongetwijfeld naar aanleiding van het succes van De tolk van Java dat Uitgeverij De Geus besloot om eerder werk van Birney te bundelen en opnieuw uit te geven. In De fenomenale meerval en andere verhalen zijn een aantal kortverhalen van Birney gebundeld, samen met Sonatine, dat eerder het kaliber van een uit de kluiten gewassen novelle heeft. Het is geen louter toevallige verzameling: een aantal thema’s en motieven komen verschillende keren terug, waaronder uiteraard dat van de meerval. Een roofvis die de onbereikbare vrouw symboliseert, een geheimzinnig beest dat zich alleen lijkt te laten zien wanneer je het niet verwacht. Zoals alleen de liefde dat kan: plotsklaps toeslaan, om weer genadeloos te verdwijnen wanneer je haar wil aanraken.
 
Het is een ideale metafoor voor wat Birney onafgebroken najaagt in de verhalen die hier zijn gebundeld. De kracht van het onbereikbare, van dat wat je steeds weer ontglipt, datgene wat je nooit helemaal zal kunnen vatten en wat juist daardoor zo aantrekkelijk wordt. Of datgene nu liefde heet of geluk, doet uiteindelijk minder ter zake. Meer nog dan het terugkerende motief van de meerval, is het die intrigerende mystiek, die als een rode draad door deze verhalenbundel heen gelezen kan worden. Het altijd en overal aanwezig, maar tegelijk onbevattelijk.
 
Birney ontpopt zich in deze bundel als een meesterlijk stilist, iets wat in De tolk van Java minder prominent is: de nadruk ligt daar eerder op het verhaal en de plot dan op de poëzie. In de kortere vorm die Birney in De fenomenale meerval en andere verhalen hanteert, is er meer ruimte en aandacht voor hoe woorden kunnen verbeelden, hoe ze een plasticiteit tevoorschijn kunnen toveren of een gevoel dat herkenbaar is maar dat je nog niet eerder zo treffend verwoord had weten worden. Van dat soort zinnen staat deze bundel vol. Het is daarmee een boek om te koesteren.
 
Alfred Birney: De fenomenale meerval en andere verhalen, De Geus, Amsterdam 2018, 282 p. ISBN 9789044540079. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri