Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2018

Olivier Rolin : Veracruz

door Jan Baes

‘Het was een amoervalkenliefde. Voorspelde haar wet, verrassing en snelheid, maar niet een even abrupte schipbreuk van de liefde?’
 
Tegen het decor van een aanzwellende cycloon die de kusten van Mexico nadert, en waarbij de havenstad Veracruz in het oog van de storm dreigt te belanden, herinnert de hoofdpersoon zich een korte maar heftige liaison, in juni 1990, met Dariana, een mooie, mysterieuze Cubaanse, zangeres en revuestar van het Havanese Tropicanatheater. Als jonge literatuurprofessor reist de verteller de wereld rond om lezingen te geven over Marcel Proust (onder de titel: ‘Proust m'énerve’) en diens meesterwerk A la recherche du temps perdu waarin, naar zijn zeggen, nooit sprake is van enig drankmisbruik.
 
Zijn ontmoeting met Dariana is als een openbaring en hun prille liefde leest als de extase in Le temps retrouvé. Maar er blijven raadsels, en wanneer na enkele weken de jonge vrouw niet meer komt opdagen in Bar Ideal, hun vaste afspraakplaats aan de Calle Moreno, vervalt de verteller in volstrekte apathie. Het meisje lijkt wel van de aardbodem verdwenen; de verteller raakt steeds meer aan de drank en gaat enkel nog naar zijn hotel om zijn roes uit te slapen.
 
Tot de dag dat er een manuscript wordt afgeleverd met een verhaal in vier delen, ieder ervan verteld vanuit het oogpunt van een van de vier personages die erin optreden. Als eerste de Spanjaard Alonso, een voormalig jezuïet, die daarom spottend Ignacio genoemd. Hij houdt zich bezig met de verkoop van oude boeken uit de bibliotheek van het Medina-Schmidt paleis, een alibi echter voor het verschepen van drugs die erin verborgen worden. Hij is dolverliefd op de vrouw des huizes, La Señora, oftewel Susana, de dochter van de oude El Griego, die haar jarenlang als zijn seksueel speeltje beschouwde. Vandaag is ze de maîtresse van Miller, kind van een hoer en een Amerikaans matroos, een gewetenloos en uiterst gewelddadig kartelbaas. Ze hadden samen een kind dat de relatie niet heeft overleefd.
 
Ondanks het feit dat de cycloon ook in dit verhaal in aantocht is, leven ze alle vier alsof er niets aan de hand is en blijft Alonso zijn aanbeden Susana voorlezen uit de liefdesgedichten van de Spaanse dichter Francisco de Quevedo (1580-1645), waarbij vooral een vers uit de erotiserende Sonetten aan Lisi aan bod komt.
 
De verteller intussen begrijpt niets van de verhalen die hem door een onbekende werden bezorgd, maar hij vermoedt er allerlei verborgen boodschappen in, natuurlijk over of vanwege zijn verloren geliefde Dariana, Heeft zij ze geschreven en wat heeft ze ermee bedoeld? Of is het toch zo dat wat wij de wereld noemen alleen als fabel bestaat ? Maar hoe komt het dan dat, korte tijd later, in september 1990, de cycloon Susana over Veracruz zal razen en meer dan duizend doden maken?
 
Wat is werkelijkheid en wat is fictie? Een vraag waarmee Olivier Rolin in bijna al zijn werken speelt of het nu Suite à l'hôtel Crystal (2004) is, naar een niet-gerealiseerd project van Georges Perec of Le météorologue (2014), een reconstructie van leven en dood van Aleksej Vangenhejm, wetenschapper en weerkundige, opgepakt en vermoord tijdens de eerste massale zuiveringen in de Sovjet-unie in de jaren dertig.
 
De literatuur zelf is permanent aanwezig in het werk van deze veel gelauwerde auteur, met rechtstreekse verwijzingen (Francisco de Quevedo) of via subtielere intertekstuele hints, zoals wanneer hij in het begin spreekt over ‘mijn zwijgzame en immer bedreigde liefde’, een lichtjes aangepaste versie van ‘ton amour taciturne et toujours menacé’ van Alfred de Vigny (1779-1863). En ook het citaat met ‘amoervalkenliefde’ waarmee we de bespreking begonnen, vereist nadere verklaring.
 
De valk speelt in relatie tot de liefde een belangrijke rol speelt in de Franse literatuur. Om te beginnen als symbool van de hoofse liefde, waarbij het idee van een steeds hoger streven nogal eens in conflict komt met de onhaalbaarheid ervan. Zoals bij de Spaanse mysticus Juan de la Cruz (1542-1591) in zijn verzen over de pelgrim-valk, die hoe hoger hij ook vloog, des te lager hij zich bevond. Of zoals in het gelijkaardige gedicht ‘Un clairvoyant faucon en volant par rivière...’ van Théodore Agrippa d'Aubigné (1552-1630) dat eveneens eindigt met een schipbreuk. Dit maar om te zeggen dat er, zeker voor de literatuurliefhebber, heel wat te rapen valt bij Olivier Rolin.
 
Op vele vlakken dus een intrigerende roman die de zogenaamde tegenstelling tussen werkelijkheid en fictie nog een extra dimensie geeft door het grote en gewilde stijlverschil tussen de kroniekachtige passages aan het begin en aan het eind, met de, als in een roes geschreven, fel romantiserende verhalencyclus in het middengedeelte.

Olivier Rolin: Veracruz, Vleugels, Bleiswijk 2018, 96 p. ISBN 9789078627456. Vertaling van Veracruz door Katelijne De Vuyst 

deze pagina printen of opslaan