Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, JULI 2018

Philipp Blom : Bij storm aan zee

door Lisanne Vroomen

De Duitse historicus en non-fictieauteur Philipp Blom, bekend van zijn bestseller Wat op het spel staat, debuteerde in 2016 als romancier met Bei Sturm am Meer. Dit jaar verscheen de Nederlandse vertaling.
 
Het boek begint in een hotelkamer in Amsterdam. Ben is daar om de urn van zijn moeder in het graf van zijn oma te rusten te leggen. De urn, die vanuit Duitsland is verstuurd als aangetekend postpakket, is echter zoek geraakt. Ben gebruikt de vijf dagen die hij in afwachting van de urn noodgedwongen in Amsterdam door moet brengen, met het schrijven van een brief aan zijn vierjarige zoon. Tevens begint hij met een zoektocht naar zijn eigen vader. In de brief zet hij die zoektocht en daarmee ook de bewogen levensgeschiedenis van drie generaties uiteen. Zo opent het boek meteen met twee spanningsbogen: waar is de urn en wat is er in het verleden gebeurd? Zo wordt in het boek een familietragedie ontrafeld, terwijl ondertussen het onheilspellende gevoel opduikt dat de geschiedenis zich gaat herhalen.
 
Marlene, Bens moeder, groeit op in Nederland bij haar Duitse moeder Elly en Nederlandse stiefvader. Ze voelt voortdurend haar moeders hete adem in haar nek. Zij verwacht dat Marlene de actrice wordt die ze zelf niet is kunnen worden door een onverwachte zwangerschap. Zodra Marlene kan, vlucht ze naar Amsterdam om te gaan studeren. Daar ontmoet ze Henk, een journalist, met wie ze trouwt en naar Hamburg verhuist. Samen krijgen ze een kind, de hoofdpersoon van het boek.  
 
Als Ben een jaar of vier is, wordt Henk in Colombia ontvoerd. Hij is nooit meer teruggekeerd. Althans, dat is het verhaal dat Ben tot aan de dood van zijn moeder geloofd heeft. Op haar sterfbed spoort Marlene Ben aan om naar Colombia te gaan en te ontdekken wat er echt is gebeurd. De antwoorden blijken echter niet in Colombia te liggen, maar in Amsterdam. Hier komt Ben zijn vader weer tegen, maar contact met hem maken, is lastiger dan ooit. Ondertussen blijkt tussen de regels door dat de relatie tussen Ben en zijn vrouw niet goed loopt. Dit doet het vermoeden rijzen dat Ben in de voetsporen van zijn vader zal treden en dat ook zijn zoon vaderloos op zal groeien.
 
De titel van het boek verwijst naar een schilderij dat het enige erfstuk is dat Marlene van haar berooide moeder heeft. Het schilderij toont een storm voor de Hollandse kust waarbij een schip op de rotsen is vastgelopen. Het schip is gestrand, zoals grootmoeder Elly en moeder Marlene, en misschien zelfs zoals zoon Ben. Figuren op het strand gaan op de zeelieden af, maar het is niet duidelijk of zij hen willen redden, dan wel vermoorden om zo het schip leeg te kunnen roven. Ook dit is symbolisch voor de familiegeschiedenis: is vader Henk de heldhaftige journalist die ontvoerd is, of eerder een lafaard die zijn gezin in de steek laat? En Ben, waar staat hij?
 
Het boek telt iets meer dan tweehonderd pagina’s. Dat wil zeggen dat de familiegeschiedenis in een rap tempo uit de doeken wordt gedaan. Het is dus wel zaak om bij het lezen bij de les te blijven, mede door de wisseling van perspectieven. Een gedeelte van het boek is geschreven in de ik-vorm, namelijk de brief die Ben aan zijn zoon schrijft. In de rest van het boek volgt een vertelinstantie die buiten het verhaal staat, verschillende figuren, van Elly en Marlene tot Ben en Henk. Dit algemene verhaal wijkt soms af van het verhaal dan Ben vertelt aan Sacha. Blijkbaar hoeft zijn zoon niet alles te weten.
 
Ook Bloms schrijfstijl heeft vaart. Soms is de stijl kort en zakelijk, soms zijn er zinnen van een hele bladzijde. Regelmatig zijn er rake observaties ( ‘Je bent nu geen zoon meer, je bent alleen nog jij’) en pakkende metaforen ( ‘de ruïne van zijn vader’ en ‘haar leven schrompelde twee of drie decennia lang traag maar onstuitbaar ineen’).
 
Bij storm aan zee is een krachtig romandebuut. Met weinig woorden wordt een grote familiegeschiedenis uit de doeken gedaan waarbij gevoelens van eenzaamheid en verbondenheid een grote rol spelen. De grote kracht van dit boek schuilt in het feit dat deze gevoelens niet breed uitgemeten worden, maar gedurende de hele roman ondergronds liggen te sluimeren.
 
Philipp Blom: Bij storm aan zee, De Bezige Bij, Amsterdam 2018, 206 p. ISBN: 9789403119106. Vertaling van Bei Sturm am Meer door Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan