Franse literatuur
BOEKEN NR. 7, JULI 2018
Patrick Modiano: Slapende herinneringen
door Katja Feremans
Tussen zijn zeventiende en pakweg tweeëntwintigste was Jean
D., de verteller van Slapende
herinneringen, vaak bang voor de leegte. Die angst overviel hem destijds,
halfweg de jaren zestig, vooral als hij met vage kennissen van allerlei
pluimage op plekken belandde, die een sfeer van onbehaaglijkheid bij hem opriepen.
Hij hoopte dan altijd de kans te krijgen om ongewenste individuen uit die bonte
gezelschappen nog af te kunnen schudden, maar wist uit ondervinding dat je bij
sommigen geen idee had hoever ze je zouden meeslepen: ‘Het was een hellend
vlak’.
Intussen
zijn er vijftig jaar verstreken, is Jean D. schrijver en maakt hij veel tijd
zoek met het afspeuren van zijn geheugen naar personen die in zijn jeugdjaren
zijn pad kruisten:
‘Elke herinnering is een stukje
van de puzzel, maar er ontbreken er heel veel, zodat de meeste niet bij elkaar
passen. Soms lukt het me om er twee of drie met elkaar te verbinden, maar meer
ook niet. Alles wat me maar te binnen wil schieten noteer ik: losse flarden,
lijsten van namen of korte zinnetjes, in de hoop dat die namen een magnetische
aantrekkingskracht op elkaar uitoefenen en weer andere namen naar de
oppervlakte zullen brengen, en dat die zinsneden gaandeweg complete alinea’s en
op elkaar aansluitende hoofdstukken zullen vormen’.
Het doolhof wordt nog complexer,
doordat er in zijn schriften ook notities staan over onbekenden die hij
meermaals op uiteenlopende plekken in Parijs tegenkwam, zonder dat het evenwel
tot een nadere kennismaking kwam, omdat hij het momentum liet passeren: ‘Zo was
Parijs bezaaid met pijnlijke plekken en talloze vormen die onze levens hadden
kunnen aannemen’.
In het geheugen van Jean D. lichten er gaandeweg zes vrouwen op, de ene al
iets helderder dan de andere. Eén van hen noemt hij niet bij naam uit angst dat
de zaak waarin zij hem lang geleden heeft betrokken nog een staartje zou kunnen
krijgen.
Slapende herinneringen is de eerste
roman van Patrick Modiano sinds hij in 2014 de Nobelprijs voor Literatuur kreeg.
Naadloos past ook dit boek in zijn oeuvre. Zo is er de verteller, die zijn
innerlijke rust verstoord ziet door schimmen uit het verleden. Op de achtergrond
speelt er een (vermeende) misdaad mee. Enerzijds kan je de verteller op een
stratenplan van Parijs op de voet volgen, anderzijds word je door hem meegetroond
naar tal van onwerkelijk aandoende plekken - cafés, restaurants, appartementen
en hotelkamers - waar het lijkt alsof de tijd stil is blijven staan. Personages
uit eerdere romans duiken opnieuw op, verhaallijnen en tijdsframes schuiven
over elkaar heen.
Door dit alles waan je je soms in een onbestemde, weemoedige droom. De
Modianeske ongrijpbaarheid wordt nog verder in de hand gewerkt, doordat Jean D.
deels samenvalt met de auteur. Net als Patrick Modiano is hij in de zomer van
1945 geboren in Boulogne-Billancourt en als kind op internaat gestuurd, want zijn
vader had het druk met dubieuze zaken en zijn moeder was vaak afwezig vanwege
haar toneelcarrière. Kortom, Slapende
herinneringen is très Modiano.
Patrick
Modiano: Slapende herinneringen, Querido, Amsterdam, 2018, 111 p. ISBN
9789021409542. Vertaling van Souvenirs dormants door Maarten Elzinga.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan