Poëzie
Armando: Ze kwamen
door Dirk De Geest
Ondanks (of is het
omwille van?) zijn hoge leeftijd beleeft Armando de jongste jaren ook als
dichter hoogdagen. Nadat zijn literaire carrière toch een lange tijd in de
schaduw stond van zijn activiteiten als plastisch kunstenaar, publiceerde de
dichter na een decennium opnieuw een lijvige bundel, Gedichten 2009, die
meteen met de prestigieuze VSB-Poëzieprijs werd bekroond. Blijkbaar luidde die
bundel een nieuwe periode in van grote productiviteit, want amper een paar jaar
later ligt alweer een bundel van ruim 150 nieuwe gedichten voor.
Ze kwamen heet het boek, en
dat alleen al is typisch Armando: een categorische uitspraak, die bij de lezer
een sfeer van dreiging oproept, net omdat zoveel vragen worden geactiveerd. Wie
kwamen, wanneer, waarom, vanwaar en waarheen? Kenmerkend voor heel wat van
Armando’s gedichten is inderdaad dat de dichter bewust kiest voor zo een
fragmentarische benadering die onophoudelijk tot nadenken stemt. Bij het begin
van zijn carrière (een halve eeuw geleden) had Armando het over ‘de realiteit
intensiveren, niet moraliseren’. Dat credo blijft nog steeds belangrijk, ook al
is de strategie van de dichter toch wel ingrijpend veranderd. Oorspronkelijk
koos Armando voor korte readymades die de lezer op een schokkende wijze
confronteerden. Gaandeweg is die idee van ‘gevonden’ teksten verlaten, maar de
kern van Armando’s poëtica is onveranderd gebleven. Nog steeds confronteert de
dichter zijn lezers met brokken tekst die in hun massiviteit iets
ondoorgrondelijks hebben en daarenboven, door hun isolement, extra weerstand
bieden tegen een anekdotische interpretatie. De taal krijgt zo bij momenten
zelfs iets totalitairs.
Ook thematisch overweegt een
harde toon. De sfeer is overwegend die van een anonieme dreiging. De mens wordt
aangevallen, bedreigd, beschuldigd, van zichzelf vervreemd. Ook de wereld is
onderhevig aan die sfeer van agressie: het landschap krijgt iets
onherbergzaams. In dit opzicht ligt het voor de hand om het verband te leggen
met het proza en de schilderijen van Armando, die evenzeer die beklemming
uitdragen. De verwoording is over het algemeen apodictisch, al schuwt de
dichter geenszins retorische vragen die de lezer nog meer overvallen.
Dit is, kortom, krachtige en
aangrijpende lyriek. De bundel is daarenboven bijzonder omvangrijk. Dat zorgt
voor een ambivalente leeservaring. Aan de ene kant is lang niet elk gedicht
even krachtig, aan de andere kant gaat het niet om afzonderlijke verzen, maar
om het oproepen van een totale leeservaring. In die zin is af en toe enige
verademing (een minder aangrijpend vers) zelfs noodzakelijk. Ze kwamen
is een weinig verheffende en louterende, maar alleszins noodzakelijke
leeservaring.
Armando: Ze kwamen,
Augustus, Amsterdam 2011, 156 p. ISBN 9789045704562. Distributie VBK
België
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2011
deze pagina printen of opslaan