Vertaald proza

Friedrich Christian Delius: Portret van een moeder als jonge vrouw

door Jolies Heij

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen:Portret van een moeder als jonge vrouw is een schitterende, compacte roman, die uitgesproken lyrisch van toon is. Hoewel de onophoudelijke gedachtestroom van de jonge vrouw — slechts onderbroken door komma’s — aanvankelijk wat gekunsteld aandoet, begint de compositie op een gegeven moment met een haast vanzelfsprekende lichtheid te meanderen.
 
We volgen een naamloze Duitse vrouw, die over vier weken moet bevallen van haar eerste kind, op haar wandeling op weg naar een concert in het Rome van 1943. Afkomstig uit een landelijke streek in Noord-Duitsland, is ze hier met haar kersverse echtgenoot neergestreken. Deze man, de grote afwezige in het verhaal, is wegens een beenwonde naar Rome verplaatst om licht kantoorwerk te verrichten en zijn oorspronkelijke beroep — dat van predikant — uit te oefenen. Maar vanwege een groot militair offensief in Noord-Afrika is hij weer onder de wapenen geroepen en wordt zijn zwangere vrouw ondergebracht in een diakonessehuis in Rome. Daar sluit ze vriendschap met Ilse, wier verloofde al drie jaar in Australië is gestationeerd. Ilse brengt haar regelmatig in verwarring omdat ze de Romeinse wasvrouwen, die de oorlog inmiddels beu zijn, naar de mond praat; bovendien laat ze zich ook nog eens geregeld oneerbiedig over Hitler en Mussolini uit.
 
Tijdens haar wandeling geeft de jonge vrouw zich over aan haar overpeinzingen over haar afwezige geliefde, haar thuisland, haar familie en de oorlog. Daarbij speelt de oorlog voortdurend op de achtergrond, maar hij wordt nergens concreet — hooguit in de belevingswereld van de vrouw, die door de schrijver op een indringende manier wordt opgetekend. Ook komen we iets over haar achtergrond te weten, bijvoorbeeld over haar vader, die vroeger kapitein op zee was, maar sinds hij een geestelijke crisis doormaakte een godvruchtige, lutheraanse predikant is, net als haar man. Stiekem heeft de vrouw twijfels over het nazibewind, dat er naar haar idee wel erg toe neigt om de Führer boven God te plaatsen. In feite vecht ze dagelijks een gewetensconflict uit tussen ‘kruis en hakenkruis’, die in het nazidom een voor haar toch wel merkwaardige symbiose met elkaar zijn aangegaan. Het verwart haar, evenals de vele katholieke en zelfs heidense beelden die ze op haar tocht tegenkomt, zoals sfinx- en adelaarskoppen, tot ze zich gerustgesteld realiseert dat de adelaar tevens het symbool van de evangelist Johannes is. Met het bereiken van de kerk haalt ze opgelucht adem en laat ze zich wiegen in een waaier van vertrouwde klanken van Haydn en Bach. Eindelijk kan ze genoeglijk wegdromen en fantaseren over een toekomst zonder oorlog en met man en kind. Het is dit contrast tussen dagdroom en harde werkelijkheid dat nog lang blijft nazinderen nadat je het boek hebt dichtgeslagen.
 
Friedrich Christian Delius: Portret van een moeder als jonge vrouw, Van Gennep, Amsterdam 2011, 115 p. ISBN 9789461640079. Vertaling van Bildnis der Mutter als junge Frau door Elly Schippers
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 

deze pagina printen of opslaan