Nederlands proza

Ted van Lieshout: Nu in handige meeneemverpakking

door Rasmus Van Heddeghem

Op Nu in handige meeneemverpakking valt niet onmiddellijk een etiket te plakken. Het tweede boek voor volwassenen van Ted van Lieshout zweeft tussen een briefroman en een kortverhalenbundel, of is het toch een vorm van poëzie? Al in zijn inleiding waarschuwt de auteur de lezer dat een boodschappenlijstje voor hem evengoed proza als poëzie kan zijn: tussen de woorden kan een verhaal gesuggereerd worden waarin, net als in een gedicht, het overbodige werd geschrapt.  
 
In Nu in handige meeneemverpakking steekt Van Lieshout steekt de draak met wollige managerstaal en de verongelijkte consument die klaagt over niet-gescande bonuspunten in de Albert Heijn. De blokjes tekst staan los van elkaar maar gaandeweg ontstaan verbindingen waaruit een absurdistische kijk op de wereld blijkt: want is Nancy uit ‘Hoerenformulier’ niet toevallig ook de vrouw die zich aanbiedt om masturberende klanten bij de telefonische verkoop van tijdschriften te woord te staan?
 
In een ander verhaal vraagt een verpleger de directie van het rusthuis een bejaarde vrouw die op haar verjaardag van het dak wil springen tegen te houden, om negatieve publiciteit te vermijden. Wanneer zij echter dreigt om van op haar eigen balkon zelfmoord te plegen: ‘Dat is misschien wel de meest praktische oplossing en strikt genomen kunnen wij niet aansprakelijk worden gesteld indien zij daadwerkelijk haar leven beëindigt door van haar balkon te springen, maar het komt harteloos over […]. Haar de verdere toegang tot onze instelling ontzeggen is in ieder geval niet mogelijk, want haar verjaardag is over zestien dagen, en er is altijd een opzegtermijn van ten minste een maand’. Elders wordt de premier gespot terwijl hij boodschappen doet in de supermarkt als ieder ‘normaal mens’. Wanneer hij na een halfuurtje ‘gewoon’ buitenkomt is het duidelijk dat achter deze mantel van normaliteit een affaire schuilgaat. Waarom anders liggen die krop sla en die prei zo ‘demonstratief ‘ bovenin zijn tasje? Alsof de premier gewóón boodschappen had gedaan. Labyrintische gedachtegangen, paranoia in de supermarkt of onontwarbare knoppen in gesprekken met telefonische helpdesks: het is het beeld van onze samenleving dat Nu in handige meeneemverpakking tekent.
 
Sommige objets trouvés en visuele grappen tussen de teksten werken goed: een president die ziet hoe het Westen zijn regenwolken kapotschiet en homoseksualiteit wil verspreiden onder zijn volk, het past naadloos tussen de absurdste verhalen. In de oproep uit de Tweede Wereldoorlog aan de Amsterdamse joodse bevolking om zich naar Westerbork te begeven, is het ontstellend om te zien hoe het dankzij het ambtelijk taalgebruik in de bundel past. Het lijkt of Van Lieshout de taal vooral als spel ziet maar naast de absurde legt hij ook genadeloos de donkere kanten van taal bloot zoals die zowel door telemarketeers als massamoordenaars kan worden gebruikt voor hun bureaucratische gruwel.
 
Ted van Lieshout: Nu in handige meeneemverpakking, Querido, Amsterdam 2013, 127 p. ISBN 9789021447681. Distributie L&M Books
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan