Poëzie

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Antoon van den Braembussche: Alles komt terug. Over ‘de eeuwige terugkeer van het gelijke’

door Dirk De Geest

Antoon van den Braembussche is vooral bekend als kunstfilosoof, met een aantal opgemerkte boekpublicatie waarin hij de klassieke kunstfilosofie over het schone en het verhevene tracht te combineren met de recente inzichten over het sublieme en het postmodernisme. Op die manier verbindt hij het grote verhaal over het goede, het ware en het schone met de hedendaagse opzichten over het onuitspreekbare en de fragmentering en versplintering van onze ervaring.
 
Dezelfde spanningen zijn ook de centrale thema’s van het poëtische werk dat Van den Braembussche naast zijn filosofische onderzoek publiceert. Lang geleden maakte hij tussen beide activiteiten een regelrecht onderscheid door voor zijn gedichten het pseudoniem Tonko Brem te hanteren. De jongste jaren wordt de samenhang tussen de disciplines echter onderstreept door dezelfde (echte) naam op de kaft af te drukken.
 
De titel van zijn jongste dichtbundel is zowel poëtisch als de uitdrukking van een filosofisch programma: Alles komt terug, met daarbovenop nog de ondertitel Over ‘de eeuwige terugkeer van het gelijke’. Het is een rechtstreekse verwijzing naar de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche, die de traditionele tijdsopvatting bekritiseerde. In plaats van een rechtlijnig geloof in een vaste evolutie – van een beginpunt naar een eindpunt, dat vaak als een gericht doel wordt voorgesteld – stelt hij de terugkeer, een soort van cyclische tijdopvatting.  
 
Dat inzicht wordt door de dichter vertaald tot een soort van optimistische levensvisie, aangezien de afzonderlijke momenten ons op die manier iets leren over toekomst en verleden, en utopisch ook iets over de eeuwigheid. Voor Van de Braembussche werkt dat inzicht onmiskenbaar louterend. Het relativeert enerzijds het besef van de ouderdom en de nakende dood, en het intensiveert de mooie ervaringen. In deze bundel wordt dat inzicht filosofisch vertolkt (met een aantal mooi maximes) maar ook betrokken op de liefdesrelatie. De ervaringen daarvan worden in deze gedichten uitvergroot en geïsoleerd maar ook betrokken op de toekomst.
 
Van den Braembussche schrijft zo een lyriek die abstract is en mikt op algemene waarheden, maar die tegelijk ook concreet en bevattelijk blijft. Filosofie en poëzie houden elkaar in de beste gedichten perfect in evenwicht. Het is een bundel die gegroeid is uit poëtisch metier maar ook uit gerijpt levensinzicht. In die zin is Alles komt terug een verzameling die een ruim lezerspubliek kan aanspreken en inspireren.  
 
Antoon van den Braembussche: Alles komt terug. Over ‘de eeuwige terugkeer van het gelijke’, P, Leuven 2018. ISBN 9789492339539 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri