Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Friedrich Dürrenmatt: De val/Pech/Smithy

door Carl De Strycker

De belangrijkste Zwitserse auteur van de twintigste eeuw, Friedrich Dürrenmatt, lijkt in ons taalgebied te worden herontdekt. De Roovers spelen dit seizoen zijn toneelstuk Het bezoek, en sinds vorig jaar verschijnt bij Athenaeum-Polak & Van Gennep zijn belangrijkste proza in een nieuwe vertaling van topvertaalster Ria van Hengel. Ondertussen zijn De rechter en zijn beul en De verdenking opnieuw beschikbaar en werd De belofte voor het eerst in het Nederlands omgezet. Aan dat fraaie rijtje wordt nu een bundeling van drie korte novelles toegevoegd: De val/Pech/Smithy.
 
In De val volgen we de vergadering van het politbureau van een of ander Oost-Europees land. De hiërarchie is duidelijk: de macht ligt bij de dictatoriale leidersfiguur. Wanneer een van de ministers niet komt opdagen en het gerucht gaat dat die geliquideerd zou zijn, ontstaat er echter een discussie die zal eindigen in een opstand die uiteindelijk tot de val van de dictator zal leiden. Je ziet coalities en allianties ontstaan tussen de leden, er worden beschuldigingen en dreigementen geuit, je krijgt een inzicht in de wijze waarop de leiders hun macht consolideren en je kijkt mee met de moedigen die zich verzetten én met de bange opportunisten. Dürrenmatt toont hoe de machtsevenwichten schuiven en hoe de leider uiteindelijk uit de weg geruimd wordt. Waarna de plaatsen aan tafel worden herschikt en een nieuwe hiërarchische orde geïnstalleerd wordt en – dat is althans de suggestie – het hele verhaal van voren af aan kan herbeginnen.
 
In Pech krijgt een Alfredo Traps op een avond autopanne op een afgelegen plek. Gelukkig kan hij logeren bij een oudere man. Wanneer er voor het eten nog twee anderen opduiken en het blijkt dat de drie mannen oud-collega’s zijn – de heer des huizes was rechter, zijn vrienden respectievelijk openbaar aanklager en advocaat – wordt Traps deelgenoot van het spel dat zij spelen wanneer ze samen zijn: tijdens het rijkelijk van alcohol voorziene diner voeren ze een proces op. Traps, die aanvankelijk terughoudend is, krijgt de rol van beklaagde, en hoewel de advocaat waarschuwt voor al te grote loslippigheid, gaat Traps gaandeweg zo op in het spel dat hij zich laat aanpraten dat hij de dood van zijn chef op zijn geweten heeft. Als zijn raadsheer hem wil verdedigen, is Traps ondertussen zo overtuigd van zijn schuld dat hij het vonnis – de doodstraf – zonder meer aanvaardt. Meer zelfs: hij zal niet wachten op de beul voor de uitvoering ervan.
 
Smithy, ten slotte, gaat over een man die in opdracht van de maffia lijken opruimt. Als hij geconfronteerd wordt met het lichaam van een vrouw met wie hij kort daarvoor nog gevreeën heeft, raakt hij in gewetensnood. Omdat hij de opdracht deze keer niet kan uitvoeren, wordt hij zelf gelyncht.
 
Wat deze verhalen gemeen hebben, is dat het hoofdpersonage ervan telkens naar de slachtbank wordt geleid, maar zich daar in het geheel niet tegen verzet. Met een grote gelatenheid en in de volle overtuiging van de juistheid van de eigen positie gaan ze ten onder. Net zoals dat het geval is in de eerder verschenen verhalen bevatten de hier gepubliceerde vertellingen heel wat ingrediënten van een goede thriller. Dürrenmatt speelt met elementen als de manipuleerbaarheid van de menselijke psyche en het toeval, en bovendien heeft hij altijd weer een verrassende wending achter de hand die het verhaal doet kantelen. Dat maakt van Dürrenmatt lezen telkens weer een spannende en tegelijk onthutsende ervaring.
 
Friedrich Dürrenmatt: De val/Pech/Smithy, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam 2018, 149 p. ISBN 9789025309206. Vertaling van Der Sturz ; Die Panne ; Smithy door Ria van Hengel. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan