Vertaald proza

Rafael Chirbes: De lange mars

door Jan Baes

Om iets van gebeurtenissen en het handelen van mensen te kunnen begrijpen moet er overzicht zijn. Overzicht in tijd en ruimte. En dat is nu net een van de belangrijkste kenmerken en bestaansredenen van de roman die, in zijn klassieke opzet, door het schetsen van de context waarin de gebeurtenissen plaatsvinden en waarom mensen handelen zoals ze handelen, inzicht geeft en begrip opwekt. In die zin is De lange mars van de Spaanse schrijver-journalist Rafael Chirbes, een klassieke roman, die een beeld wil geven van de geschiedenis van zijn land vanaf het einde van de burgeroorlog tot aan de eerste tekenen van het tanen van Franco's macht in de jaren '70.
 
Het boek beschrijft het wedervaren van twee generaties: de oudere die zijn wonden likt na de gruwelijke ervaringen van de meedogenloze strijd tussen republikeinen en falangisten, en de jongere generatie, die, zo goed en zo kwaad als het kan, tracht te ontsnappen aan de impasse waarin Spanje op sociaal, cultureel en economisch vlak is terechtgekomen. Het boek eindigt met een van die vele incidenten -- het oppakken en martelen van opponenten en politieke tegenstanders -- waarmee de rest van Europa geconfronteerd werd, als het, met enige gène, kennis nam van het repressieve optreden van de dictatuur. De paar 100 voorafgaande bladzijden in de roman, leiden tot een verklaring van dit incident en geven een gezicht aan de personages, die maar in beperkte mate verantwoordelijk zijn voor een lot dat hen meer door het toeval en de omstandigheden dan door een vrije keuze wordt opgelegd. Het boek volgt het leven van zeven families die over heel Spanje verspreid wonen, maar waarvan de kinderen elkaar in dramatische omstandigheden zullen treffen in Madrid, in de ook voor Spanje steeds woeliger wordende jaren '60 en '70.
 
Allemaal families -- "de familie was de rivier waar het leven doorheen stroomde" -- waarvan de oude garde aan bod komt in een eerste deel dat 'Het leger van de Ebro' heet en dat vooral een verslag is van de verschrikkelijke kater die vrijwel alle Spanjaarden na de burgerkrijg teistert. "De oorlog had de mensen tot schooiers gemaakt" en "Na de lange oorlog en de verschrikkelijke nacht die daarop volgde, is er niets meer in Spanje dat tekenen van leven vertoont". 'De jonge garde', zoals het tweede deel heet, geeft een hoopvoller beeld te zien, wanneer de kinderen van de geslagen en verloren generatie in opstand komen en, in het spoor van de wereldwijde rebellie van jongeren, opteert voor een radicaal activisme om hun gescleroseerde samenleving nieuw leven in te blazen.
 
De lange mars
een indrukwekkende roman die een tijdsbeeld wil schetsen en daar wonderwel in slaagt. In de eerste plaats door de meeslepende en beeldende taal waarin het boek gesteld is. In de tweede plaats door zijn knappe structuur die de verschillende verhaallijnen als vanzelf naar elkaar doet toegroeien, zodat je als lezer, aan de slotzin gekomen, het boek, dit keer met kennis van zaken, wilt herlezen. Wie zei er ook weer dat de roman dood was?
 
Rafael Chirbes: De lange mars, Menken, Kasander & Wigman, Amsterdam 2001, 342 p. ISBN 90-74622-33-X. Vertaling van La larga marcha
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2001 

deze pagina printen of opslaan



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri