Vertaald proza
BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2018
Juli Zeh: Lege harten
door Tom Rummens
Britta Söldner lijkt
een vrouw die alles netjes op een rij heeft. Gehuwd, moeder, niet onbemiddeld.
Samen met haar zakenpartner, Babak Hamwi, een Irakese vluchteling, richtte ze
De Brug op, een bedrijf dat mensen met zelfmoordneigingen van hun plannen af
probeert te brengen. Maar gaandeweg blijkt in Juli Zehs nieuwe roman werkelijk
niks te zijn zoals het lijkt.
Lege harten is een verpletterende dystopie, eentje die
eigenlijk hetzelfde recept toepast als Black
Mirror, de gelauwerde Netflixserie. Daarin wordt telkens een toekomstbeeld
geschetst waarin onze huidige realiteit slechts één stapje verder in een
bepaalde richting geduwd wordt. Het resultaat is altijd een nachtmerrie, en net
het besef dat die nachtmerrie echt niet zo ver van de huidige werkelijkheid
verwijderd is, maakt haar zo gruwelijk angstaanjagend.
Ook in Lege harten
is de realiteit niet zo heel verschillend van wat we kennen. De roman speelt
zich af in 2025. De extreem rechtse Bezorgde Burger Partij is aan de macht. Er
worden regelmatig aanslagen gepleegd, soms van Islamistische, soms van extreemrechtse
dan wel extreemlinkse signatuur. De wereld staat onder hoogspanning, nog net
iets meer dan nu misschien, maar er is niks onherkenbaars veranderd.
Britta en Babak hebben een waterdicht businessplan
ontwikkeld. Aan de hand van een algoritme sporen zij mensen op die met
zelfmoordneigingen rondlopen in die dolgedraaide wereld. Hoe hoger hun score,
hoe harder hun drang om er een eind aan te maken. Ze zoeken de mensen op, en
via allerhande therapieën in verschillende fases proberen ze hen van hun
suïcidale plannen af te brengen.
Voor de minderheid
waarmee dat niet lukt, bedachten ze een lucratieve afzetmarkt. Deze hopeloze
gevallen, de mensen die echt overtuigd zijn van hun doodsdrang en die er op
geen enkele manier vanaf te brengen zijn, worden verkocht aan terroristische
organisaties om ingezet te worden als zelfmoordterrorist. Altijd prijs dus,
voor Britta en Babak. Op de kap van de samenleving weliswaar, maar hey, zaken
zijn zaken.
Binnen de kortste keren wordt De
Brug hofleverancier van alle terreur die in Duitsland gezaaid wordt. Maar een
aanslag in Leipzig brengt alles aan het wankelen, want de daders komen niet van
De Brug. Is er een concurrent op de markt? Wat volgt is een thriller, waarbij
Britta er alles aan zal doen om de situatie weer recht te zetten.
Verbijsterend aan Lege
harten is niet zozeer de werkelijkheid die in het boek beschreven wordt, wél
onrustwekkend is het bestaan van een figuur zoals Britta: ijskoud en dodelijk
efficiënt gaat ze door met haar plannen, niets ontziend, en rationeel gezien
kan je het haar nauwelijks kwalijk nemen. Ook dat kan je krijgen als het dunne
laagje moreel besef van een mens wordt weggeschraapt. Tekenend is de korte
passage waarin ze terugkijkt op haar kindertijd, aan tafel zit bij haar ouders
en hen vraagt naar de zin van het leven. Ze blijven haar het antwoord lacherig
schuldig.
‘Als je later groot bent,’ zei
haar moeder, ‘zul je zelf ontdekken waarvoor je wil leven.’ ‘Dat noemen we
vrijheid,’ voegde haar vader daaraan toe.’
Leve de vrijheid, denk je dan.
Niks is vanzelfsprekend, niks is heilig, lijkt Juli Zeh te
willen zeggen. Lege harten is
misschien wel meer een pamflet dan een alomvattende roman zoals Ons soort mensen er nog een was, maar desondanks bewijst
Zeh ook nu weer dat ze een van de meest lezenswaardige pennen in de hedendaagse
Europese literatuur bezit.
Juli Zeh: Lege
harten, Ambo/Anthos, Amsterdam 2018, 293 p. ISBN 9789026342769.
Vertaling van Leere Herzen door Annemarie Vlaming. Distributie VBK België
deze pagina printen of opslaan