Beschouwingen

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2018

Booker Prize Shortlist 2018: * Vijf jaar Amerikaanse beeldvorming?

door Kris van Zeghbroeck

Vijftig jaar bestaat de Booker Prize intussen, een jubileum dat gevierd werd door Michael Ondaatjes The English Patient (uit een select groepje genomineerden, één per decennium) tot overkoepelende winnaar te bekronen via een publieke stemming. Salman Rushdies Midnight's Children, de overkoepelende winnaar van vijfentwintig (Booker of Bookers) en veertig jaar Booker Prize, werd bewust niet genomineerd.

Een ander (meer ingrijpend) jubileum is dat de Booker Prize al vijf jaar openstaat voor Amerikaanse schrijvers. Dit jaar was hun aandeel relatief beperkt met drie nominaties op de dertienkoppige longlist. Daarvan stroomden wel twee (Richard Powers en Rachel Kushner) door naar de shortlist, het minimum aantal Amerikanen (vorig jaar waren het er uitzonderlijk drie) dat de voorbije vijf jaar voor de laatste ronde van de Booker genomineerd werden.

Deze opvallend westerse editie van de Booker Prize bracht bovendien nog zes Britten (waarvan eentje uit Noord-Ierland), twee Ieren en twee Canadezen op de been. Die traditioneel sterke aanwezigheid op de longlist konden de Britten dit maal effectief verzilveren met drie nominaties voor de shortlist. De Ierse Republiek (Ryan Donal en Sally Rooney) werd volledig teruggefloten en moest het op de shortlist stellen met een indirecte vertegenwoordiging via Noord-Ierland.

Canada torste dan weer het gros van de multiculturele diversiteit van de Booker op haar schouders. Twee vertegenwoordigers van de Indiase diaspora uit Sri Lanka in respectievelijk Canada (Michael Ondaatje) en Groot-Brittannië (Guy Gunaratne (tweede generatie)) haalden de shortlist niet, zodat enkel Ghana indirect de shortlist haalde met de in Canada geboren Esi Edugyan.

De multiculturele Commonwealth-roots die de Booker Prize doorheen de jaren een uniek karakter gaven, lijkt de laatste jaren tot een strikt minimum beperkt. De (dubbele) nationaliteit van een rijk migratieland, als het Verenigd Koninkrijk de Verenigde Staten of Canada, wordt steeds belangrijker om een kans te maken voor de Booker Prize.

De deelname van de Amerikanen heeft  het Commonwealth-gehalte van de Booker Prize op een lager pitje gezet. Maar anderzijds kan je je afvragen of de Noord-Amerikaanse melting pot op termijn niet een grotere multiculturele deelname biedt dan het Verenigd Koninkrijk. Canada is bij uisttek multicultureel en de National Book Award toont aan dat in de Verenigde Staten het (bekroonde) literaire landschap steeds kleuriger wordt.

Een verstrengde migratiepolitiek in het Trump- en Brexit-tijdperk maakt dat Commonwealth schrijvers uit armere landen sneller een tweede nationaliteit aannemen om gemakkelijker te kunnen reizen. In die zin worden de beste Commonwealth auteurs sneller geclaimd door de westerse literatuur door mechanismen van economie en migratie.

Wanneer je enkel de winnaars op zich neemt, valt het op dat het zes jaar geleden is dat het Verenigd Koninkrijk nog een laureaat had. Van de andere kant hadden ze vier jaar op rij de winnaar in de periode 2009-2012. De malaise rond de dood van de Britse roman lijkt tegenwoordig met de instroom van veel nieuw talent al enkele jaren achter de rug.

Wanneer we zuiver toespitsen op de laureaten van de voorbij vijf jaar dat de Amerikanen mee het beeld van de Booker bepaalden, zegevierden die tot twee maal toe (Paul Beatty en George Saunders). Daar staan bekroningen tegenover voor Australië (Richard Flanagan), Jamaica (Marlon James) en dit jaar het Verenigd Koninkrijk/Noord-Ierland (Anna Burns). In die zin lijkt ondanks alles nog een zweem van de multiculturele Commonwealth aanwezig. Maar het blijft in het globale aanbod van de recente Booker-nominaties eerder de uitzondering dan de regel.

Deze editie van de Booker Prize springt op het vlak van genres in het oog. Voor het eerst werden een graphic novel (Nick Drnaso) en een roman in verzen (Robin Robertson) voor de longlist geselecteerd, samen met een literaire thriller en een haast dystopische roman. Een opvallende diversiteit waaruit alleen de poëtische roman van Robin Roberston een plaats op de shortlist krijgt.

De verwachtingen op dit vlak voor toekomstige edities van de Booker blijven echter beperkt. In het verleden werden er wel magisch-realistische, historische of experimentele romans bekroond, maar de traditionele opvattingen rond genre-overschrijdende literaire stilistiek zullen wellicht de instroom van graphic novels, thrillers, fantasy en sciencefiction sterk aan banden blijven leggen.

Shortlist 2018
Anna Burns (UK / Noord-Ierland): Milkman (Winnaar)
Richard Powers (USA): The Overstory (vert. Tot in de hemel)
Rachel Kushner (USA): The Mars Room (vert. Mars Club)
Esi Edugyan (Canada): Washington Black 
Robin Robertson (UK): The Long Take 
Daisy Johnson (UK): Everything Under

(Longlist 2018, onder illustratie)



Longlist 2018
Belinda Bauer (UK): Snap (vert. Blinde drift)
Michael Ondaatje (Canada): Warlight (vert. Blindganger)
Nick Drnaso (USA): Sabrina 
Sophie Mackintosh (UK): The Water Cure
Donal Ryan (Ireland): From A Low And Quiet Sea
Sally Rooney (Ireland): Normal People (vert. Normale mensen)
Guy Gunaratne (UK): In Our Mad And Furious City

deze pagina printen of opslaan