Vertaald proza
BOEKEN NR. 3, MAART 2019
Paulette Jiles: News of the World / Vaste grond
door Kris van Zeghbroeck
Paulette Jiles (1943) werd geboren is Salem
(Missouri) en studeerde Romaanse talen aan de University of Missouri–Kansas
City. Een jaar later emigreerde ze naar Canada, waar ze werkte voor de Canadian
Broadcasting Corporation. Ze was betrokken bij het opzetten van radiostations
in de plaatselijke taal voor de indianenbevolking in de staten Ontario en
Quebec. Zo leerde Jiles Ojibwe, dat gesproken wordt door de Anishinaabeg
stammen in Canada en de Verenigde Staten.
De intussen Amerikaans-Canadese auteur debuteerde in Canada als dichter en
publiceerde in de periode 1973-1989 een vijftal Engelstalige bundels. Haar
poëziebundel Celestial Navigation (1984) werd bekroond met de
prestigieuze Governor General’s Award. Haar debuutroman verscheen in 1986,
gevolgd door memoires en een groeiende interesse in haar familiegeschiedenis in
Missouri en de Zuidelijke staten.
Jiles huwelijk in 1991 met de Texaan Jim Johnson bracht een ommekeer teweeg in
haar leven. Ze verhuisde terug naar de Verenigde Staten, waar ze zich na een
aantal omzwervingen in de Verenigde Staten en Mexico vestigden in San Antonio
(Texas). Daar renoveerden ze een gebouw in het historische centrum. Na haar
scheiding in 2003 verhuisde Jiles 80 mijl westwaarts naar een ranch in Utopia
(Texas).
Ongeveer samenvallend met haar huwelijk en verhuis naar de Verenigde Staten
kiest Jiles ervoor om het dichterschap definitief in te ruilen voor het vak van
romanschrijver: ‘My poems just kept getting longer and longer. I tried to write
a novel twice and threw both away. Didn't understand anything about plot.
Finally understood I was interested in writing an adventure novel rather than a
novel of psychological exploration.’
‘Adventure novels have a whole different set of tools, different aims, etc. I
always admired Hemingway but thought girls weren't supposed to write like that.
The idea for Enemy Women came after I found that a large
number of women in Missouri were imprisoned during the Civil War.’ (Southern
Literary Review)
Met de bestseller Enemy Women (2002) speelde Jiles in op een
markt voor boeken over de Amerikaanse Burgeroorlog die dankzij het succes van
de met de National Book Award bekroonde Cold
Mountain (1997) van Charles Frazier (Link) aan populariteit won. Haar
aandacht voor het historisch Missouri schoof gaandeweg op naar de Zuidelijke
Staten in het algemeen en Texas in het bijzonder, haar nieuwe thuisstaat.
In News of the World (vert. Vaste grond) volgen we
anno 1870 Kapitein Jefferson Kyle Kid, een bejaarde veteraan van de Amerikaanse
Burgeroorlog, en zijn beschermelinge, het tienjarige weesmeisje Johanna
Leonberger. Kid is een gewezen drukker die tijdens de burgeroorlog zijn
bezittingen verloor en sindsdien aan de kost komt door zalen publiek te trekken
als verteller van nieuws uit kranten. Hij is een rechtschapen man, die het volk
wil verheffen en informeren over hun rechten, zoals het stemrecht voor iedere
man, ongeacht ras of afkomst.
Kid wordt aangesproken door een bevriende zwarte transporteur om Johanna, die
als zesjarige gekidnapt werd door de Kiowa’s, terug naar haar familie te
brengen. Een lange reis van San Antonio naar Wichita Falls langs onveilige en
moeilijk berijdbare wegen met levensgevaarlijke rivieroversteken. Om nog te
zwijgen over de gevaren van indianen en bandieten die de afgelegen staat Texas
onveilig maken. Uiteindelijk kan Kid niet weigeren, neemt een goudstuk van 50
dollar aan voor het transport en koopt daarmee een open kar om het onwillige
meisje te vervoeren.
Onderweg tracht hij het nauwelijks sprekende meisje, dat het liefst naar de
indianen zou terugkeren, de nodige manieren bij te brengen. Intussen blijft hij
lezingen houden om in de reiskosten te voorzien. De zilveren muntjes van 10
cent, waarmee de toehoorders betalen, blijken van onschatbare waarde als het
onwaarschijnlijke reisgezelschap in een vuurgevecht verzeild raakt met een
pedofiel, die zijn zinnen op het meisje gezet heeft. De handige Johanna
improviseert zware patronen met zilveren muntjes en kruit, waarmee Kid de
pedofiel weet te doden en zijn indiaanse helpers te verdrijven.
Uiteindelijk groeit een stevige band tussen beiden. Als Kid na aankomst op de
bestemming merkt dat de familie er alleen op uit is om het meisje uit te
buiten, neemt hij haar terug mee naar zijn thuisstad om haar als zijn eigen
kind op te voeden en uit te huwelijken.
Op het eerste zicht een klassieke western avonturenroman, die in het origineel
als een eind negentiende-eeuwse boek met typisch colofon en gescheurde
bladzijden uitgegeven werd. In combinatie met een historische kaart wordt de
roman als een waargebeurd relaas gepresenteerd. Uitgebreide research maakt dat
het verhaal bol staat van historische feiten, met veel aandacht voor de
geschriften over kinderen die gered werden uit de handen van indianen en nooit
meer konden functioneren in de blanke maatschappij: ‘In their minds they went.
When they came back they were unfinished. They are forever falling.’
News of the World werd genomineerd
voor de shortlist van de National Book Award for Fiction 2016. De jury heeft
lovende woorden: ‘News of the World
is an adventure story, filled with danger and incident; a western, meticulously
researched and rendered; and a two hundred-page prose poem with poetry’s usual
virtues of compression, resonance, beauty, and power. Set in post-Civil War
Texas, the chaos of that place and time are vividly depicted, even as the story
remains primarily one of character. Paulette Jiles has shown how rich and
deeply imagined the historical novel can be’. (nationalbook.org)
Paulette Jiles: Vaste grond, Mozaïek Amsterdam, 2018, 224 p. ISBN
9789023955535. Vertaling van News of the World door Jetty Huisman. Distributie
VBK België
Paulette Jiles: News of the World, William Morrow, New York, 2017, 211 + 18 p.
ISBN 9780062409218. Distributie HarperCollins USA
deze pagina printen of opslaan