Poëzie
BOEKEN NR. 4, APRIL 2019
Désanne van Brederode: Verzonnen grond
door Dirk de Geest
Désanne van Brederode geniet vooral een
reputatie als schrijfster van romans. In haar oeuvre legt zij zich vooral toe
op de fijnzinnige analyse van de manieren waarop mensen zoeken naar de zin van
hun persoonlijke bestaan. Die analyse bij uitstek de onoverbrugbare spanning
zien tussen droom en werkelijkheid, tussen vervulling en gemis. Het is de
drijfveer van het menselijke verlangen. Op begenadigde ogenblikken lijkt de
volstrekte harmonie binnen handbereik, maar dat gelukzalige gevoel kan vrijwel
meteen omslaan in een diepe duisternis.
Haar zopas verschenen
dichtbundel Verzonnen grond laat in
feite dezelfde spanning zien. Het dichterlijke ik zit geprangd tussen het besef
van verlies en de noodzaak van een nieuw begin. De afgebroken relatie brengt
haar ertoe die ervaringen eindeloos te hernemen en te herbeleven, in de sporen
maar ook in de schaduw van het verleden. Bij momenten neemt dat de intensiteit
aan van hallucinaties, van haast visionaire ervaringen waarin een soort van
superieur inzicht tot stand komt. De verhoopte versmelting met de ander blijkt
echter een volstrekte illusie, een liefdevol bedrog.
Uit die confrontatie met het
verleden, dat zijn sporen blijvend nalaat in de ruimte, in de handelingen, in
de gedachten van het ik, komt tevens het besef tot stand dat het tijd is voor
een nieuw begin, met nieuwe gedachten en rituelen. Opvallend veel gedichten
hebben het over de lente of een nieuwe maand, over de nakende feestdagen. Het
lijkt erop alsof de cycliciteit van de natuur weliswaar een louterend houvast
biedt, maar enkel kan fungeren als een tijdelijk intermezzo in afwachting van
nieuwe wegen. Dat nieuwe wordt evenwel onophoudelijk in het vooruitzicht gesteld,
maar vaak biedt het slechts een soort van excuus om in het heden en vooral het
verleden te kunnen verwijlen. In dat opzicht zoekt de dichter ook steun van bij
de religieuze feestdagen en een soort van godsbesef, al blijft dat slechts vaag
omschreven.
Die diepgravende menselijke ervaring wordt daarenboven stilistisch op een
virtuoze manier gebracht. Van Brederode kiest niet voor een schaarse zegging of
voor de intieme sfeer van gevoelens maar voor een extraverte toon. Haar stijl
is bij momenten ronduit barok, met een opeenstapeling van indrukken en beelden.
De toon is vaak dwingend, met imperatieven die een bezwerend karakter hebben.
Vooral het spel tussen activiteit en passiviteit is intrigerend: de natuur en
de dingen worden vaak gepersonifieerd terwijl de kracht van het ik wordt
ingekrompen. Dit is geen eenvoudige bevattelijke poëzie, maar lyriek die de
ambitie heeft ervaringen open te breken, het onzegbare te laten zien, de lezer
tot nadenken, bezinning en hopelijk ook loutering te brengen.
Désanne van Brederode: Verzonnen
grond, Querido, Amsterdam 2018, .94 p. ISBN 9789021412955.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan