Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2019

René Huigen: Steven!. Gedicht

door Dirk de Geest

Meer dan tien jaar geleden startte René Huigen met een lang verhalend gedicht over een vaag personage dat Steven heet. Nu is het drieluik – waarvan eerder al in 2005 en 2013 twee delen afzonderlijk verschenen – eindelijk voltooid, zodat de lezer kennis kan nemen met het hele opzet van dat ambitieuze project. Wat voorligt is immers een uitvoerig epos in tienlettergrepige versregels, geheel volgens de regels van het genre. Het epos opent immers met een aanroeping van de Muzen, en ook verderop in de diverse afleveringen keren gelijkaardige aansprekingen meermaals op. 
 
Op die manier zet de dichter zichzelf als het ware uit de wind, aangezien zijn inspiratie en zijn tekst mee afhankelijk zijn van de goddelijke steun. Uiteraard valt zo’n uitspraak vandaag met een korrel zout te nemen, maar de ironische Huigen laat toch niet na zijn uiteenzetting te kruiden met een gigantisch aantal verwijzingen naar de klassieke mythologie, naar de geschiedenis, naar de filosofische denkbeelden van vijfentwintig eeuwen westers erfgoed, en zoveel meer. Op die manier ontstaat een tekst vol ambitie, een zoektocht naar betekenis die veel op het spel zet en allerminst beperkt blijkt tot postmoderne spielerei.
 
Het verhaal zelf dat in Steven! centraal staat is inderdaad niet toevallig dat van een existentiële zoektocht die de vorm aanneemt van een reis. Als hij door zijn bedenker tot leven wordt gewekt, gebeurt dat uitgerekend in Lissabon, de stad van de legendarische dichter Pessoa, die bekendstond voor de manier waarop hij zich als schrijver van uiteenlopende identiteiten bediende. Steven is zo het model van Huigen, die de mosterd haalde bij een personage uit het werk van een Portugese gigant. 
 
Bij aanvang wordt Steven wakker, en meteen wordt duidelijk hoe kwetsbaar en onzeker hij als persoon is. Zijn gedachten gaan alle kanten uit, en daarbij valt vooral op hoe hij zijn eigen situatie tracht te plaatsen in diverse filosofische, theologische en ideologische kaders. Dat leidt tot verregaande ervaringen van ontregeling, die beurtelings uitmonden in waangedachten, in de confrontatie met het onzegbare sublieme en in destructieve beelden. Die zoektocht naar de zin van het bestaan wordt aangevuld met tal van ontmoetingen tijdens de omzwervingen in Lissabon en op zee. Steven maakt de strijd mee van de engelen, reist door de hel en ontmoet heiligen, en telkens geeft dat aanleiding tot plastische beschrijvingen en monologische gesprekken. Van cruciaal belang zijn vooral de confrontatie met enkele (vermeende) vaderfiguren, die hem begeleiden en instrueren op zijn tocht: mensen (de dichter Pessoa of een metafysische ingenieur) maar evenzeer de god Hypnos. Realiteit en visioenen gaan daarbij onafgebroken in elkaar over.
 
In het sluitstuk lijkt het erop als Steven zich kan verzoenen met de hoogst banale realiteit, maar de offers die hij moet brengen zijn zwaar. Hij komt tot zelfkennis en een zekere relativering van zijn eigen bestaan, en dat inzicht brengt hem ertoe zich publiek te gaan vertonen als kunstenaar. Hij wordt echter door de massa mis begrepen en uiteindelijk vormen bedelaars en andere verschoppelingen voortaan het gezelschap waar hij thuishoort. Thuis is vertrouwd maar tegelijk ook banaal en in zeker opzicht marginaal. De aanvaarding lijkt dan ook even ironisch als de grootheidswanen die de held hebben voortgedreven in zijn odyssee.
 
Steven! is niet alleen een bijzonder epos, het is ook en zelfs vooral een staaltje van woordkunst. Huigen haalt werkelijk alles uit de kast om de hooggestemde visioenen vorm te geven, om ingewikkelde filosofische stelsels uit de doeken te doen, om het milieu van Lissabon en omstreken op een haast tastbare manier op te roepen. Zowel stilistisch als thematisch is dit een meesterstuk, een Boek met hoofdletter dat vraagt om een herhaalde lectuur. De lezer vindt en verliest er zichzelf in het spoor van een vaag maar niettemin uiterst fascinerend personage.
 
René Huigen: Steven!, De Bezige Bij, Amsterdam 2019, 199 p. ISBN 9789403148304. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri