In hoeverre kan het lot je zo goedgezind zijn
dat je leven, ondanks de schijnbare en vooral zelfverklaarde tegenslagen, leest
als een sprookje? Het is deze vraag die door mijn hoofd blijft rondwaren na het
lezen van De kracht van een
lotsbestemming, de zesde roman van de Catalaanse auteur Martí Gironell, die
onlangs in het Nederlands is verschenen. Er staat bewust Catalaans en niet
Spaans, omdat de auteur oorspronkelijk in de regionale, Noord-Spaanse taal
schrijft.
Het
is ook een belangrijke kanttekening aangezien het boek het levensverhaal
vertelt van Jean Leon, de oprichter van het befaamde restaurant La Scala in
Hollywood en tevens ook stichter van het prestigieuze wijnhuis Jean Leon in
Catalonië. Geboren als Ceferino Carrión ontvlucht hij eind de jaren ’40, als
een ambitieuze jongeman, het dictatoriale regime van Franco. Na een tussenstop
in Frankrijk – eerst in Parijs en nadien in Le Havre – weet de Catalaanse
emigrant de Verenigde Staten te bereiken door ongemerkt een vrachtschip binnen
te dringen.
Als hij in New York bij familie verblijft, weet de Spaanse overheid hem op te
sporen en wordt hij per brief opgeroepen zich aan te melden om mee te strijden
in de Koreaanse oorlog. Iets wat Ceferino te allen tijde wil vermijden, want
net van die verstikking is hij weggevlucht. Met de hulp van enkele naasten weet
hij zijn identiteit te veranderen, noemt zichzelf Jean Leon en trekt naar Los
Angeles. Daar ontmoet hij Frank Sinatra, the one and only, die hem vraagt om in
zijn restaurant te komen werken. Vanaf dan gaat het steil bergop met Jean Leon:
binnen de kortste keren mag hij James Dean, Ronald Reagan en Marilyn Monroe tot
zijn vriendenkring rekenen, opent hij zijn eigen restaurant dat binnen de
kortste keren uitgroeit tot een succesverhaal.
Net dat maakt de roman zo
moeilijk te verteren. Het lijdt geen twijfel dat de man dag in dag uit hard
heeft moeten knokken, dat hij onnoemelijk veel risico’s heeft genomen en dat
hij een doorbijter is. Alleen komt het zo niet over op de lezer. Soms lijkt het
alsof hij de beste engelbewaarder heeft die een mens zich kan wensen, die hem
telkens toevallig nét op het juiste moment de juiste mensen toewuift.
Terwijl het personage
(en bijgevolg ook het boek) juist zoveel sterker was geweest als de auteur wat
meer aandacht had besteed aan de teleurstellingen en moeilijke momenten in
Jeans leven. Want iemand die zijn thuisland ontvlucht en Amerika probeert te
bereiken, moet het hoe dan ook lastig hebben gehad. Iemand die na meer dan
twintig jaar huwelijk van zijn vrouw scheidt, gaat ongetwijfeld door een zware
dip. Iemand die twaalf jaar lang geen enkel contact heeft met zijn familie, zal
die leegte niet zomaar altijd aan de kant hebben kunnen schuiven. Dit alles
verdient meer dan een korte kanttekening.
Het is mijns inziens evenwel
niet toevallig dat de auteur ervoor kiest om voornamelijk in te zetten op de
zegeningen en het fortuin van Jean Leon. In een autonome regio die worstelt met
zelfbeschikking en een voogdijoverheid, speelt nationale identiteitsvorming een
grote rol. En dan is het altijd handig om historische voorbeelden te hebben aan
wie burgers zich kunnen spiegelen. Voor lezers die zelf niet veel met die
strijd te maken hebben, levert het voornamelijk een erg mager, irritant
karakter en een ontgoochelend boek op.
Martí Gironell: De kracht van
een lotsbestemming, Oevers, Zaandam 2019, 244 p. Vertaling van La forca d’un
destí door Irene van de Mheen. ISBN 9789492068309
deze pagina printen of opslaan