Nederlands proza
BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2019
Joost Vandecasteele: Wraakengel
door Carl De Strycker
Joost Vandecasteele heeft niet alleen een fysieke transformatie
ondergaan – de portretfoto op zijn nieuwe boek toont een stevig vermagerde
auteur – met Wraakengel geeft hij ook
zijn oeuvre een nieuwe wending. Na een aantal dystopische grotestadsromans
(waarvan het zwaar onderschatte Massa uit 2012 de beste Nederlandstalige
roman over de financiële crisis is) heeft hij nu een boek geschreven over een
sterke vrouw. En dat moet letterlijk begrepen worden.
Esther bezit namelijk een bijzondere kracht: telkens
wanneer ze geconfronteerd wordt met agressie wordt ze onwaarschijnlijk sterk en
moet die spanning een uitlaatklep vinden. Zo slaat ze talloze gaten in de muur
wanneer de frustratie thuis oploopt. Maar ze wendt haar ‘talent’ ook aan om
mannen een lesje te leren die vrouwen onrecht hebben aangedaan: ze wordt
ingehuurd door slachtoffers van bedrog, fysiek geweld of verkrachting. Wanneer
haar echtgenoot van huis is, huurt ze een babysit en gaat op stafexpeditie. In
de onderwereld waarin ze zich beweegt, komt ze in contact met prostituees,
criminelen en een mysterieuze organisatie die het op haar gemunt lijkt te
hebben. Ondertussen blijkt haar man haar te bedriegen met een oplichtster die
enkel uit is op geld en ontwikkelt haar dochter dezelfde mysterieuze vermogens.
Als ze moet vluchten, neemt ze haar dochter mee en in een grandioze slotscène
weten de twee vrouwen dankzij hun kracht te ontkomen aan een aanslag op hun
leven.
Wraakengel is filmisch geschreven en
doordat het boek vol vechtscènes zit, heeft het iets van een Amerikaanse
actiethriller of van manga’s (een genre waar de coverafbeelding aan refereert),
maar dat wordt gecombineerd met een thematiek van banale gezinsperikelen (zogenaamd
workaholic man, huwelijk opgebrand, slechte relatie met de schoonmoeder,
overspel, lastig kind) en een moeilijke jeugd (in flash backs wordt duidelijk
dat Esther doordat ze ‘anders’ was nergens bij hoorde). De letterlijk sterke
Esther is een metafoor voor de mentaal weerbare vrouw die zich niet laat
onderdrukken en van zich af weet te bijten. In die zin is dit een #MeToo-roman,
en wel een heel eigenzinnige, want minder een psychologische roman dan een
gewelddadig avonturenverhaal. Het grimmige universum van Vandecasteele heeft
iets grotesks, maar lijkt de verruwende zeden te verbeelden en de ongepolijste
manier waarop we met elkaar omgaan.
Vandecasteele heeft een
voorliefde voor cynisch commentaar, overdrijving en het grote gebaar. Dat zorgt
ervoor dat zijn teksten vaak over the top
en weinig realistisch zijn en dat geldt eens te meer voor Wraakengel. Het is een verademing dat een schrijver de beklemming
van de dagelijkse werkelijkheid tracht te ontstijgen en iets over de wereld
zegt met behulp van allegorische personages in een fantastische setting.
Vandecasteele is een fantasierijke geest en kan daarvoor niet voldoende
geprezen worden. Zijn boeken zijn op z’n minst gewaagd te noemen, maar geslaagd
is Wraakengel niet helemaal. Daarvoor
is de metaforiek misschien iets te doorzichtig, blijven de personages wel heel
erg eendimensionaal en lijkt de maatschappijkritiek soms te veel een
stijloefening (Vandecasteele houdt van bloemrijke formuleringen). Bovendien
lijkt er helemaal geen eindredactie op het boek gepleegd, want het wemelt van
de slordigheden. Haast op elke bladzijde is wel een van deze euvels te vinden:
ontbrekende woorden, slecht lopende en soms ronduit ongrammaticale zinnen, een
storende mix tussen Noord-Nederlands en de Vlaamse taalvariant, manke
beeldspraak, en als twijfelachtige bekroning van dat alles op de laatste pagina
nog een dt-fout.
Joost Vandecasteele: Wraakengel. Lebowski, Amsterdam 2019, 256 p. ISBN 9789048846399
deze pagina printen of opslaan