Nederlands proza

BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2019

Walter van den Broeck: Niets voor de familie

door Jooris van Hulle

Voor zijn roman Aantekeningen van een stambewaarder (1977) had Walter van den Broeck indertijd al een gesprek met zijn tante Leen om meer aan de weet te komen over haar levensloop en haar relatie met haar broer Robert, de vader van Walter. Dat tante Leen ooit getrouwd was met architect Jaak Jacobs bleef toen ietwat op de achtergrond. Overigens: de laatste woning die hij ontwierp was die van schrijver Bob Mendes.
 
Haar geschiedenis, en die van stiefoom Jaak, komt weer op de voorgrond te staan als Van den Broeck onverwacht bezoek krijgt van een trio architecten die een tentoonstelling annex biografisch boek willen uitgeven over Jaak, die als architect altijd in de schaduw heeft gewerkt. Van den Broeck haalt herinneringen op van in zijn kindertijd, toen af en toe nog een bezoek aan de Antwerpse tak van de familie op het programma stond. Over het huwelijk van Jaak en tante Leen is weinigs positiefs te melden. Walter herinnert zich in de eerste plaats de scheldkanonnades van tante Leen aan het adres van haar man, verwijten die steevast eindigden met ‘vuile janet’.  
 
In de twee breed uitgewerkte delen die volgen op de proloog belicht Van den Broeck beide dramatis personae, respectievelijk ‘De kant van Jaak’ en ‘De kant van Heleen’. Het blijft vaak gissen hoe een en ander zich in de werkelijkheid heeft voorgedaan.  
 
Over stiefoom Jaak (hij huwde met Leen toen die gescheiden was van haar eerste man, Charles Wouters) kan hij toch meegeven hoe die er aanvankelijk van droomde een moderne ‘homo universalis’ te worden, maar uiteindelijk zijn aspiraties om het als auteur en als schilder waar te maken moest opbergen wegens duidelijk gebrek aan talent. Om den brode werd hij architect en hij is dat gebleven. Als vluchtroute was er zijn antiquariaat in de Pruynenstraat, waar hij alleen en van geen mens gestoord tussen de oude boeken verbleef. Dat hij ondertussen ook werd opgelicht door gehaaide profiteurs, waaronder onder meer Charles Wouters, bewijst hoe weinig zakelijk hij was ingesteld.  
 
Daaraan gekoppeld is er dan het verhaal van tante Leen, die eigenlijk Grace heette maar een Vlaamse naam verkoos om de allusie op de Turnhoutse achterstandswijk ‘Grees’ te ontlopen. Walter van den Broeck tekent haar ten voeten uit: haar huwelijk met Charles Wouters, de geboorte van hun zoon – die later als dichter Hugues C. Pernath bekend zou worden --, de scheiding en ten slotte haar huwelijk met Jaak. Het was op zijn minst een huwelijk dat niet de weg van de normaliteit volgde: van seks was er geen sprake, Jaak hield het bij ‘de zuivere liefde’ (een idee die de auteur toelaat te suggereren dat Jaak een latente homo was), voor Leen hoefde het evenmin. Bijzonder schrijnend wordt het als tante Leen na de dood van Jaak door iedereen in de steek wordt gelaten, mede door het feit dat zij alleen maar kan komen zeuren en klagen. Daarom ook neemt zij in haar testament op dat er ‘niets voor de familie’ is voorzien.
 
Bladerend in de informatie die hij terugvond in het dossier dat de drie architecten waarvan sprake in de proloog bij hem hebben achtergelaten, legt Walter van den Broeck verbanden bloot die hem toelaten de persoonlijkheid van stiefoom Jaak Jacobs uit te tekenen: een man die ‘na zijn ambitieuze jongelingsjaren, een knaap is geworden die na de eerste ontgoochelingen bewust en voor de rest van zijn leven onder de radar wilde blijven.’ En ook: ‘Ik had een wijze man in mijn krankzinnige familie, iemand van wie ik veel zou kunnen leren.’
 
Met Niets voor de familie legt Van den Broeck, aansluitend aan het grote genealogische project dat hij eerder al had uitgewerkt, een klein stukje van de puzzel van het (zijn) leven op de plaats waar het hoort.
 
Walter van den Broeck: Niets voor de familie, Polis, Kalmthout 2019, 242 p. ISBN 9789463104869. Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri