Nederlands proza

Joost Vandecasteele: Massa

door Carl De Strycker

Hebt u soms ook het gevoel dat de economie een geloof is dat drijft op massahysterie? Hoe kan het dat een bedrijf dat winst maakt, maar net wat minder dan vorig kwartaal plots zo goed als waardeloos wordt op de beurs? Hoe kan een gerucht over stijgende grondstofprijzen een hele markt laten inzakken? En vooral: hoe komt het dat anderen precies daarvan rijk worden? Dat de handel in wat, wel beschouwd, fictief is — aandelen en obligaties, leningen en rentes — de wereld zo in de greep heeft? Snapt u dat de munt die twee jaar geleden een van de stabielste ter wereld was, plots wankelt? En wat dat betekent? We leven in een wereld die beheerst wordt door koersen waar we niets van snappen en krachten die niemand onder controle heeft.  Daarover gaat Massa, het derde boek van Joost Vandecasteele. Het is een verontrustende roman waarin de lezer met zijn eigen realiteit geconfronteerd wordt: die van het internet met zijn ongebreidelde mogelijkheden, maar ook met zijn onbeheersbaarheid; die van de markten die onze levens bepalen, ook al heb je in de verste verte niets te maken met beleggingen of de economie.
 
Margot is pas afgestudeerd en moddert wat aan, tot ze bij Blurred Inc. een job krijgt. Wat ze er precies doet — ‘samenvattingen maken’ — wordt nooit duidelijk, ook niet voor het hoofdpersonage zelf, alleszins is het iets vaags in de financiële wereld. Ze kwijt zich zo goed van haar taak, dat ze door de bazen wordt uitgekozen om delicatere opdrachten uit te voeren. En dan wordt het link. Ze komt terecht in een informatieoorlog tussen bedrijven, waarin duidelijk wordt dat de wereld geregeerd wordt door de kracht van de leugen. Wie erin slaagt om anderen in zijn verhalen te laten geloven, die weet het spel te manipuleren. Het is een thema dat zowel op macro- als op microniveau in de roman zit: Blurred Inc. groeit stelselmatig en wordt aan het einde van de roman More&More&More&More&More, wat de hebberigheid onderstreept die in alles de drijfveer is; Margot slaagt er slechts in om zich staande te houden of te ontsnappen aan aanslagen door te veinzen. Echter, hoe succesvol ze zich ook weet te bewegen in een wereld die ze niet begrijpt, ze is grondeloos eenzaam.
 
Massa schetst de wereld als een computergame: een virtuele werkelijkheid, waarin je slechts een personage bent dat elk moment kan sneuvelen in zijn strijd om die te doorgronden. Het is een striemende aanklacht tegen een samenleving die kritiekloos steeds sterker gelooft in fictieve werelden als het internet en de economie. We denken dat we ons leven in de hand hebben, maar zijn willoos overgeleverd aan on(be)grijpbare processen. Vandecasteele heeft met dit boek een hedendaagse Kafka geschreven: beklemmend, beangstigend.  
 
Joost Vandecasteele: Massa, De Bezige Bij, Amsterdam 2012, 240 p. ISBN 9789085423973. Distributie Standaard Uitgeverij
 
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2012

deze pagina printen of opslaan