Booker Prize Shortlist 2019
BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2019
Lucy Ellmann: Ducks, Newburyport
door Kris van Zeghbroeck
De zestiger Lucy Ellmann (1956) werd geboren in Evanston (Illinois). Ze
is de dochter van de eminente Amerikaanse Joyce-kenner, biograaf en
literatuurcriticus Richard Ellmann (gekend voor zijn biografieën van W.B.
Yeats, James Joyce en Oscar Wilde
- Pulitzer Prize 1989), die in de jaren zeventig en tachtig doceerde aan
Oxford University. Ellmann migreerde zo als tiener naar het Verenigd
Koninkrijk, waar ze studeerde aan Essex University (BA) en het Courtauld
Institute of Art (London (MA)). Ze bleef er wonen en vestigde zich uiteindelijk
in Schotland (Edinburgh) met de dubbele Amerikaanse en Britse nationaliteit.
Als jongste van drie kinderen uit een superintellectueel nest (haar moeder is
de feministische literatuurcriticus Mary Ellmann) had Lucy het gevoel dat er
nooit naar haar geluisterd werd. Ze was bang voor haar vader, die met stevige
hand haar leesachterstand remedieerde. Lucy voelde zich ‘the flop of the
family’, versterkt door de academische successen van haar oudere broer en zus.
Het is vanuit die frustratie dat ze begonnen is met het schrijven van haar
donkere, maar grappige en gedurfde fictie. Eindelijk kon ze zichzelf een stem
geven en haar boosheid over de wereld ventileren.
‘I got angry - well, disappointed by - the world. Angry at myself. And I was
angry about being brought to England. In some ways I don't think I forgave my
father for that.’ (The Herald) De jonge Lucy groeide op in een sfeer van
afwijzing, versterkt door een vader met wie ze niet kon praten en een moeder die leed aan een
slopende aneurysma. Kort na haar universitaire studies ontsnapt ze in een kort,
ongelukkig huwelijk en werd ze moeder van een dochter. Emily werd de drijvende
kracht binnen Lucy’s leven, ondanks haar aanhoudende twijfels of iemand die
zonder veel liefde opgroeide, voldoende liefde kan geven aan haar kind.
Lucy’s moeder Mary, die jarenlang verzorgd werd door haar man, kreeg bovenop haar
aneurysma borstkanker. Dan werd Richard zelf ernstig ziek en stierf een paar
jaar voor Mary aan kanker bezweek. Na het overlijden van haar moeder stortte Lucy in. De resonanties
van die burn-out en de emoties die haar hele leven beheersen, komen in haar biografisch getinte
oeuvre naar boven. Ze heeft sinds 1997 een stabiel en gelukkig huwelijk met de
Amerikaanse schrijver Todd McEwen, maar heeft te veel meegemaakt om nog aan die donkere
ondertoon in haar werk te ontsnappen.
‘It doesn't take a psychologist to explain the voice that drives her novels: a
lively, acutely intelligent observer whose words quiver with frustration and
rage. Starting with her first novel, Sweet Desserts [1988], which won the
Guardian fiction prize in 1988 and continuing through Varying
Degrees of Hopelessness [1991], Man or Mango [1999 (opgedragen aan
haar dochter Emily Firefly Gasquoine)] and Dot in the Universe [2003], Ellmann has
increasingly refined her writing to reach a wholly original tone, a vivid,
harsh, frequently bleak yet electrifyingly funny voice that tackles the biggest
issues with the readable ease of a fashion magazine’.
‘Ellmann splatters her novels with capital letters, detonations of wrath that
give off a frisson of energy and excitement before you've even read a sentence.
Her pages echo the childish exuberance of Ronald Searle mixed with Restoration
comedy, Jacobean tragedy and Regency elegance. The range of her hidden literary
references is giddying, but her tone is entirely modern and direct’. (The
Herald)
Sindsdien volgden nog de romans Doctors & Nurses (2006) en Mimi (2013). Met het voor
de Booker Prize Shortlist 2019 genomineerde Ducks, Newburyport (2019) bereikt Ellmann
een mijlpaal in haar oeuvre. Een lijvige roman, waarin gemakkelijk haar laatste
vier romans onderdak kunnen vinden. Een Great American Novel, een minutieuze haast
encyclopedische ontrafeling van The Great American Trauma. Een eindeloze stream of consciousness
van 1030 bladzijden in (grotendeels) één enkele zin. Een unieke echo van James
Joyces Ulysses vol woordassociaties,
die de grenzen van de
romanvorm opnieuw wil verleggen.
De Molly van dienst is een naamloze huisvrouw uit Newcomerstown (Ohio) van
middelbare leeftijd. Een getrouwde vrouw met vier kinderen, die vroeger actief
was als leerkracht tot ze behandeld werd voor kanker. Nu komt ze aan de kost
met het bakken van taarten. Ze denkt na over het verleden en de problemen
binnen de (Amerikaanse) alledaagse wereld die in haar opkomen. Een als een
stroom meanderende en als een rivierdelta vertakkende kluwen van neven- en
ondergeschikte zinnen die naar een eindeloze zee voeren.
Schijnbaar in de werkelijkheid verzonken, zijn 'The fact that'-zinsneden,
die met elkaar verbonden zijn door komma's en puntkomma's. De enige grenzen die de verhaalstroom indijken, is het sub-plot van een
bergleeuw op zoek naar haar welpen, dat in een aantal afleveringen eilandjes
van zinnen en paragrafen opwerpt, om dan weer met de overkoepelende eindeloze
flow mee te drijven. Niet meteen het uitgangspunt van een verkoopsucces moet
Ellmanns vaste uitgeverij Bloomsbury gedacht hebben en het manuscript verscheen uiteindelijk
bij de indie publisher Galley Beggar Press.
Leven en dood, de afwezige moederfiguur, blijven wegen op Lucy Ellman, die tot op zekere
hoogte achter de vertelinstantie schuilgaat. De titel van het boek (Ducks,
Newburyport) refereert naar een
incident waar de moeder van de naamloze vertelster door haar zus gered werd van
de verdrinkingsdood in Newburyport, nadat ze achter de eendjes aan liep.
'In certain lights, the narrator seems individuated by sadness and how she
flees from it. She grieves the loss of her mother, which “broke me, the shock
of it broke me, the fact that I changed overnight.” Beneath her sunniness lies
a specific, damaged woman who believes that she is a “failure,” “neglectful,
shy, lousy,” that “there is no place for me in this world”.' (The New Yorker)
Als auteur zet Lucy Ellmann zich met dit boek echter definitief op de kaart, of ze nu de Booker
Prize wint of niet. En meteen geeft ze zich een symbolische plaats binnen het
genie van haar familie.
Lucy Ellmann: Ducks, Newburyport, Galley Beggar Press, Norwich, 2019, 1032 p. ISBN 9781913111984
deze pagina printen of opslaan