Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2019

Adeline Dieudonné: Het echte leven

door Tom Rummens

Er zijn meisjes van tien die alles hebben, en er zijn er die voor alles moeten vechten. Het hoofdpersonage uit Het echte leven behoort helaas tot die tweede categorie. In haar debuutroman schetst de Brusselse Adeline Dieudonné het wel en vooral het wee van een compleet ontwricht gezin, waarin een tirannieke vader zijn krachten botviert op al wat hem lief is. Aanvankelijk moet vooral de moeder het bekopen, al komt met de jaren en het ontluiken tot jonge vrouw, ook zijn dochter op steeds onrustwekkender wijze in het vizier van haar vader.
 
Setting van dit alles is een onooglijk rijtjeshuis, al ziet het er aan de binnenkant wel veel gevaarlijker uit dan je van buitenaf zou denken. Met vaders fascinatie voor de jacht op wilde beesten zijn doorheen de jaren ook talloze jachttroffeeën het huis binnengekomen, een van de kamers van het huis is er volledig aan gewijd. De dood is er alomtegenwoordig, het meisje wordt erdoor aangetrokken. Vooral met de opgezette hyena onderhoudt ze een bijzondere band.
 
De relaties binnen het gezin zijn ijzingwekkend. De vader tiranniseert, de moeder ondergaat. Er valt toch niets aan te doen. Heel het gezin is gewend zich te plooien naar zijn woedeaanvallen. Ze zijn niet eens grillig, er is een duidelijk patroon. Er schuilt veel verdriet in de man: ‘Ik wist dat hij zijn vader ook nooit had gekend, maar niemand had me ooit uitgelegd waarom dat zo was,’ verklaart het meisje. ‘Was hij dood? Had hij hem in de steek gelaten? Hadden ze voor hem verborgen gehouden dat hij een zoon had? Hoe dan ook, die afwezigheid leek in mijn vaders borst, onder zijn overhemd, een gat te hebben geslagen en niemand had dat gat ooit kunnen dichten. Het zoog alles aan wat er in de buurt kwam en verpulverde het.’
 
Het meisje beschermt vooral haar vier jaar jongere broer, Gilles. Ze is vastberaden hem een beter leven te geven dan haar zelf is toebedeeld. Dat lukt haar niet, ook Gilles valt ten prooi aan neerslachtigheid, slechte schoolresultaten, een volkomen scheefgetrokken zelfbeeld en een bovenmaatse fascinatie voor de dood. Dat wordt er niet beter op wanneer de plaatselijke ijscoman, een zeldzaam lichtpuntje in het jonge leven van de twee kinderen, sterft doordat de slagroomspuit ontploft. Het gebeurt voor de ogen van Gilles en zijn zus.  
 
Dit is een van de zeldzame keren waarop Dieudonné de teugels van haar fantasie iets verder viert dan strikt genomen nodig is. Het is een beeld waarin de rauwheid even plaats ruimt voor een dosis absurdisme. En net omdat de schrijfster er zo spaarzaam mee is, wordt het een beeld om nooit te vergeten.  
 
Het wordt er niet vrolijker op. Dieudonné weet die als geen ander beklemming te schetsen en in haar zinnen staat doorgaans geen woord te veel. Gaandeweg vindt het meisje haar weg naar buiten. Haar bovengemiddelde aanleg voor wiskunde en wetenschappen weet ze aan te zwengelen door voor extra lessen naar een professor in de buurt te gaan. Hoe een normaal gezin functioneert ontdekt ze door te gaan oppassen bij een gezin uit de buurt. Het levert haar een perspectief op en een minimale dosis veerkracht. En naarmate het meisje vrouw wordt, mishandelt de vader zijn vrouw steeds meer. Steeds driester, steeds sneller volgen de gewelddaden elkaar op. Kan zijn dochter écht ontsnappen aan die spiraal van geweld, aan het geweld dat haar met de paplepel ingegoten is?
 
Adeline Dieudonné brak vorig jaar met haar debuutroman door in Frankrijk. Ze werd ervoor bekroond met de Prix Renaudot des lycéens en de Prix Victor-Rossel 2018.
 
Adeline Dieudonné: Het echte leven, Atlas/Contact, Amsterdam 2019, 205 p. ISBN 9789025454647. Vertaling van La vraie vie door Kris Lauwerys en Isabelle Schoepen. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan