Vertaald proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2019

Marlon James: Black Leopard, Red Wolf

door Kris van Zeghbroeck

De Jamaïcaans-Amerikaanse auteur Marlon James (1970) is geboren en getogen in Kingston (Jamaïca). Zijn ouders werkten bij de politie (moeder detective en vader advocaat) en gaven hun voorliefde voor literatuur door aan Marlon. In 1991 gradueerde hij aan de University of the West Indies, waar hij taal- en letterkunde studeerde. In 2006 behaalde hij een MA in creative writing aan Wilkes University (Pennsylvania). Sinds 2007 doceert James Engels en creative writing aan Macalester College (St. Paul, Minnesota) en is hij als docent verbonden aan de faculteit van St. Francis College (MFA in Creative Writing).

Als jonge man worstelde James met zijn seksualiteit. Hij onderging een geestelijk en lichamelijk belastende evangelische uitdrijving van homoseksualiteit binnen de Jamaïcaanse Pinksterbeweging. Uiteindelijk keerde hij kerk en religie de rug toe, zonder atheïst te worden. James migreerde naar de Verenigde Staten (Minnesota) om aan het homofobe geweld en de slechte economische situatie in Jamaïca te ontsnappen. ‘Whether it was in a plane or a coffin, I knew I had to get out of Jamaica’. Dit gaf hem de vrijheid om zijn geaardheid te aanvaarden, over homoseksualiteit te schrijven en volledig open te bloeien als schrijver.

Marlon James debuteerde in 2005 met John Crow’s Devil (het manuscript werd zeventig keer afgewezen), gevolgd door de roman The Book of Night Women (2009), bekroond met de lokale Minnesota Book Award (Novel & Short Story) en de nationale Dayton Literary Peace Prize (Fiction). De grote internationale doorbraak kwam er met de vuistdikke roman A Brief History of Seven Killings (2014), die hem de prestigieuze Booker Prize 2015 opleverde. Zijn nieuwste project heet ‘Dark Star’ een fantasy-trilogie, waarvan het eerste deel, Black Leopard, Red Wolf (2019) genomineerd werd voor de National Book Award Shortlist 2019.

In de romans van Marlon James staat het (post-)kolonialisme in Jamaïca centraal: de strijd met Bijbel en religie op het platteland, de negentiende-eeuwse slavernij, de meerstemmige (politieke) geschiedenis van het land. De eeuwige zoektocht naar identiteit in een door geweld verscheurde wereld onder de westerse/Amerikaanse invloedsfeer, waarbinnen sommigen (net zoals de auteur) als migrant het geluk zoeken in de Verenigde Staten. Het oeuvre van Marlon James wordt tot de Jamaïcaanse, Caribische, Commonwealth en (Afro-)Amerikaanse literatuur gerekend.

'Verontrustend, brutaal en gewelddadig', zo wordt de schrijfstijl van Marlon Jones vaak omschreven. Expliciete beschrijvingen van geweld en seks(ueel misbruik) benadrukken de rauwe natuur van zijn proza. Een confronterende stijl die bij de lezer polariserende gevoelens opwekt van roesopwekkende taalshots tot slaapverwekkende taalmasturbatie. Lokale taalregisters uit zijn moederland en uitgesponnen zinsconstructies vormen een uitdaging bij de lectuur. Literatuur is geen entertainment maar een uitgesproken confrontatie.

Het bovennatuurlijk thema binnen Marlon James' oeuvre wordt prominenter uitgewerkt in de Dark Star-trilogie. Hierin brengt hij een mythische Afrikaanse fantasywereld, naar eigen zeggen een Afrikaanse Game of Thrones. Het eerste deel, Black Leopard, Red Wolf, is sterk geïnspireerd door het voortdurend herlezen van Ben Okri's The Famished Road (1991, ook het eerste deel van een trilogie). Een met de Booker Prize 1991 bekroonde Afrikaanse klassieker, die de wereld van de geesten met de echte wereld vermengt. Een vorm van magisch of animistisch realisme in een mythisch Afrikaanse context, dat de brug slaat tussen literatuur en fantasy.

Daarmee neemt James geen afstand van zijn Caribische geboortegrond. De Afrikaanse mythische wereld is via slavenhandel, volksverhalen en overlevering een cruciaal onderdeel van de zwarte Caribische leefwereld. Obeah, een sinds de achttiende eeuw verboden maar levende vorm van Jamaïcaanse voodoo, komt oorspronkelijk uit West-Afrika. Anansi, de mythische spin uit West-Afrikaanse volksverhalen, is sterk aanwezig in de Caribische literatuur. En, net zoals in de Verenigde Staten, gaan steeds meer nakomelingen van Afrikaanse slaven op zoek naar hun roots.

De jager en spoorzoeker Tracker krijgt de opdracht om een kind op te sporen. Normaal werkt hij alleen, maar nu bevindt hij zich in een bont gezelschap (inclusief een man die de gedaante van een luipaard kan aannemen) dat in hun queeste heel wat hindernissen en gevaren moet overwinnen. Op het einde blijken de verhalen die Tracker vertelt, telkens niet het eigenlijke verhaal te zijn. Hij wordt gevangengehouden door een blanke wetenschapper/tovenaar, getransformeerd in de gedaante van een menselijke spin, die van Tracker verhalen eist in ruil voor zijn leven.

“You wish for a story? I shall give you a story.” Tracker then tells several stories: of a woman who would be queen but was denied the chance because of a change to tradition; of her son who should be king and the plot to kill him; of how this boy was stolen by monsters, turned into a monster, and then found by Tracker and returned to his mother; of how the boy remained a monster, willingly left his mother with another monster, and then helped that monster find Tracker’s home and murder his lover and adopted children. After each of these stories, Tracker concludes: “But that is not the story.” (lareviewofbooks.org)

Marlon James: Black Leopard Red Wolf, Riverhead Books New York, 2019, 620 p. ISBN 9780525542773. Distributie Penguin RandomHouse International



 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Dius

Stefan Hertmans

Kruisende lijnen

Junichiro Tanizaki

Memoires van een kip. Een Palestijnse fabel

Ishaq Musa Al-Husseini

We moeten ‘misschien’ blijven denken

Esther Jansma

Wij van de Ripetta

Thomas Lieske

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

De wens, of Het ware verhaal van Titi en Tony

Tereza Horvathova , Michaela Kukovicova (ill.)

Het is rood en rond…

Jan Jutte

Ludas en Bontje

Jan Paul Schutten, Sanne te Loo (ill.)

Wie heeft Steef opgegeten?

Susannah Lloyd, Kate Hindley (ill.)

Wij, ervoor en erna

Jenny Valentine

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri