Documentaire Fotografie

Toevallige ontmoetingen : De fotografie van Bieke Depoorter

door Bart Van der Straeten

Ou menya, ‘bij mij’, is de titel van het eerste fotoboek van de Belgische fotografe Bieke Depoorter (°1986). Het bevat de resultaten van haar afstudeerproject aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (KASK) van de Hogeschool Gent. Daarvoor trok ze drie keer een maand lang door Rusland, tot diep in Siberië, gewapend met haar fototoestel, een slaapzak en een vodje papier waarop ze in vriendelijk Russisch vroeg of de lezer haar aan een slaapplaats kon helpen. Dat werkte wonderwel: ze logeerde bij Russen thuis, op bedden, banken en matrassen, en nam foto’s van haar gastheren en -vrouwen in hun vertrouwde, alledaagse omgeving. Het project leverde haar de HP Magnum Expression Award op van Magnum, het beroemdste fotopersbureau ter wereld, en de daarbijhorende media-aandacht.

Depoorters foto’s, in dit boek mooi afgedrukt op een groot formaat zijn niet esthetiserend: ze proberen de waarheid die ze weergeven op geen enkele manier te verbloemen of aantrekkelijker te maken. Tegelijk vertellen ze, in hun samenhang, ook geen verhaal. Depoorter bedrijft geen reportagefotografie, zegt Paul Demets terecht in de beknopte inleiding bij het boek. Haar beelden hebben niet de ambitie een dwarsdoorsnede te geven van de Russische samenleving en doen evenmin aan sociale kritiek. Ze zijn het toevallige resultaat van al even toevallige menselijke ontmoetingen, van momenten van vertrouwen tussen onbekenden. Op die manier getuigen ze eerder van het algemeen menselijke dan van het eigene van de Siberische levensstijl.

Dat eigene komt natuurlijk wel in het vizier op de foto’s. Depoorter zelf blijft op één foto na buiten beeld en gaat noch fysiek, noch door een opdringerige blik in de weg staan van wat ze vastlegt. Dat is geen gebrek aan betrokkenheid, maar een blijk van oprechte aandacht voor wat zich aandient. De bonte kleuren, de groezelige volheid van de Russische interieurs, donkere houten deuren, dikke wandtapijten, kwijnende tv’tjes, beige behang: het wordt allemaal subtiel benadrukt in de bewust onscherpe, korrelige kwaliteit van tijdloos aandoende foto’s. Depoorter fotografeert ook doorgaans als het donker is, het kunstlicht geeft de zo al claustrofobische interieurs, waar grote families vaak in één of twee kamers samenleven, een nog unheimlicher karakter. Misschien is het net dat wat haar foto’s zo sterk, zo confronterend maakt als we ze aandachtig bekijken: dat zij ons ongemerkt doen beseffen dat mensen er altijd in slagen te wonen, hoe onherbergzaam ook de omgeving die hen huisvest. En dat is niet alleen letterlijk bedoeld.

Bieke Depoorter: Ou menya, Lannoo Tielt, 2011, 125 p., ill. ISBN 9789020992137

Eerder verschenen in De Leeswolf 2012





deze pagina printen of opslaan