Fotografie

Gebeeldhouwd in zwart-wit: De fotografie van Stephan Vanfleteren

door Kris van Zeghbroeck

Stephan Vanfleteren (1969) studeerde fotografie aan Sint-Lukas (Brussel) en werkte tot 2009 als freelancefotograaf voor De Morgen. Door daarnaast ook aan eigen projecten te blijven werken, groeide hij al op vrij jonge leeftijd uit tot een monument binnen de Belgische fotografie. Zijn internationale uitstraling maakt dat hij nu vooral voor buitenlandse kranten en tijdschriften werkt. Vanfleteren is gespecialiseerd in zwart-witportretten en langlopende reportages in binnen- en buitenland, zoals blijkt uit de portfolio op zijn website (www.stephanvanfleteren.com). Op zijn naam staan onder meer reportages over Brazilië, Congo, Friesland, Ethiopië, Kosovo, Colombia en de Verenigde Staten. Zijn werk wordt wereldwijd tentoongesteld en uit zijn oeuvre spreekt een belangstelling voor de door het leven getekende mens, die tegen de elementen, armoede, oorlog en sociale onrechtvaardigheid moet opboksen. Vanfleteren blijft in België verankerd als medeoprichter en artdirector van uitgeverij Kannibaal/Hannibal en als gastdocent aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Gent). Zijn naam is intussen aan tientallen boeken verbonden, waarvan hij er een tiental als persoonlijke projecten beschouwt.

Voorlopig blijft België een grote constante in zijn fotoboeken, waarbij de uitgave Belgicum (Lannoo, 2008) kan worden gezien als een statement van zijn fotografische visie. Symbolisch is het beeld van een smerige, gedeukte, met peuken gevulde metalen asbak, waar desondanks een zekere kracht en een vorm van esthetiek van uitgaat. De mensen die Vanfleteren in Belgicum portretteert, zijn vaak getekend met diepe groeven die herinneren aan de flandriens van vervlogen tijden, aan wie hij een gelijknamig boek Flandrien (Merz, 2005) vanuit hedendaags perspectief gewijd heeft. Het beeld dat Vanfleteren van België oproept in Belgicum is geworteld in de Belgische fotografische traditie, maar doet stilistisch soms denken aan de fotografie van Dorothea Lange en Walker Evans. Hun onvergetelijke portretten van marginale mensen uit de Verenigde Staten resoneert ook in Vanfleterens reportage over ‘hobos in the USA’, waaraan jammer genoeg nog geen boek werd gewijd.

Voor het brede publiek blijft Vanfleteren de man van de portretfotografie zoals die onder meer in Portret (Lannoo, 2009) uitgepuurd werd. In zijn typische vette zwart-witte schilderingen geeft hij zijn karakterkoppen een haast ongrijpbare dimensie. Een zachter getinte exploratie van de lichaamscultuur vinden we bij MMXIV De rode duivels, waarin voetballers als hedendaagse gladiatoren een haast goddelijke status krijgen. De uitstraling van het gebeeldhouwde lichaam, de gestileerde haardos en enkele tatoeages doen onvermijdelijk denken aan de glamourfotografie rond David Beckham. Maar Vanfleteren geeft ook vorm aan het groepsgevoel en de interactie. De engelenvleugels die Axel Witsel aangemeten krijgt naar analogie met de tatoeage op zijn borst, liggen op het einde van de reportage eenzaam op de grond. Het lijkt wel of Vanfleteren de ambitie om als Icarus naar de zon te vliegen tempert door alles naar de aardse realiteit terug te brengen.

In twee van zijn recentste projecten laat Vanfleteren de mens volledig los ten voordele van de architectuur. Enerzijds doorbreekt hij zijn voorkeur voor zwart-witfotografie in Façades & vitrines (Hannibal, 2013) waarin hij leegstaande en vervallen middenstandswinkels vastlegt en anderzijds volgt hij de afbrokkelende Atlantic Wall in de gelijknamige bichrome uitgave. Duizenden kilometers kustlijn van de Frans-Spaanse grens tot het noorden van Noorwegen geven een beeld van wat er overblijft van de verdedigingslinie van Hitler aan het westelijke front met ‘een aaneenschakeling van bunkers, versperringen en kustbatterijen’. De natuurlijke setting die voortdurend inbeukt op de abstracte betonresten verleent een etherische esthetiek aan wat ooit dood en vernieling zaaide tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Stephan Vanfleteren: De rode duivels, Hannibal [S.l.], 2013, 130 p., ill. ISBN 9789491376689

Stephan Vanfleteren: Atlantic Wall, Hannibal [S.l.], 2014, 96 p., ill. ISBN 9789491376795

deze pagina printen of opslaan