Nederlands proza

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2020

Jurriaan van Eerten: Buiten beeld

door Jooris van Hulle

Jurriaan van Eerten (1983) werkt als freelance journalist voor verschillende Nederlandse en internationale media. Tot in 2017 verbleef hij, voor een periode van drie jaar, in Latijns-Amerika. Inspiratie voor zijn debuutroman Buiten beeld, met als hoofdpersonage de Nederlandse fotograaf-journalist Alexander Laagland, vond Van Eerten in de figuur van Kevin Carter, de Zuid-Afrikaanse fotograaf die in 1994 een Pulitzerprijs kreeg voor zijn iconische foto van ‘een jong meisje dat gehurkt op de grond voorovergevallen is in het door honger geteisterde Soedan, onderweg naar de plek waar voedsel uitgedeeld werd door een hulpprogramma. […] Achter het kind zit een gier, rustig toe te kijken vanaf het zand.’
 
Carter werd achteraf zwaar bekritiseerd: men vroeg zich af of hij niet zelf de werkelijke gier was en waarom hij het meisje niet had geholpen. Voor Carter bleek het allemaal te veel: hij raakte verslaafd aan cocaïne, gleed weg in gekte en paranoia en pleegde zelfmoord. Hij werd drieëndertig jaar. Op het omslag van Buiten beeld staat een gier afgebeeld, zittend op de takken van een bijna kale boom, een subtiele verwijzing naar de foto van Carter.
 
Van Eertens roman begint in medias res: bij een betoging in de Venezolaanse hoofdstad maakt Alex Laagland een foto van een jonge demonstrant die wordt geraakt door een kogel. Pas later komt hij erachter dat de jongen in het ziekenhuis is overleden. Met de foto, die de voorpagina’s haalt van een aantal kranten, wint hij later de Zilveren Camera. Alex kan zich niet losmaken van een schuldgevoel: ‘Hoe kan het dat hij er geen moment aan heeft gedacht dat die jongen kon overlijden? Hij was alleen maar op die stomme foto gefixeerd geweest en had er helemaal niet aan gedacht dat dit een mens was.’
 
Terug in Colombia, waar hij zijn thuis heeft, blijven de twijfels zich opstapelen. In een mooi opgezette flashback keert Van Eerten terug naar de momenten waar Alex nog van het geluk kon proeven. Cruciaal hier staat of stond zijn relatie met Lies, die hem ertoe heeft gebracht reisjournalist te worden voor diverse glossy tijdschriften, die in de eerste plaats ongerepte stranden in beeld willen krijgen. Aan hun geluk komt een eind wanneer Lies bij het snorkelen omkomt. Alex wil van dan af alleen nog schrijven over wat er echt toe doet, ‘echte, rauwe reportages over mensenlevens en de chaotische wereld waarin die zich afspelen.’
 
De lethargie echter waarin hij verzinkt na de dood van Lies brengt hem ertoe fictieve reportages te schrijven, die dan wel gretig worden gelezen aan het thuisfront in Nederland, maar hem steeds nadrukkelijker confronteren met zijn onmacht en het bedrog dat erbij is gaan horen. Het snijdt diep in zijn gemoed: ‘Is hij op de vlucht, terwijl hij dacht bezig te zijn met iets zinvols?’
 
Dat bij dit alles verder een cruciale rol wordt gespeeld door een zekere Stella, die hem in Bogota komt opzoeken om zogezegd de knepen van het vak te leren, geeft de plot een sterke impuls naar het verrassende slot van de roman. En niet toevallig , in een slotscène die refereert aan het openingsfragment van het boek (weer een betoging, in Amsterdam dit keer), luidt de slotzin: ‘Tot het verandert’.
 
Jurriaan van Eerten houdt met Buiten beeld zichzelf als correspondent een spiegel voor en confronteert tezelfdertijd de lezer met de vraag naar de ethische impact van de berichtgeving in het tijdperk van fake news. Dan toch tijd voor verandering?
 
Jurriaan van Eerten: Buiten beeld, Nieuw Amsterdam, s.d., 221 p. ISBN 9789046825235. Distributie Mythras Books

deze pagina printen of opslaan