Vijf jaar na zijn overlijden lijkt het werk van schrijver en dichter
Frans Pointl langzaam maar zeker vergeten te worden. Het is de perfecte
illustratie van hoe snel het allemaal kan gaan, want begin jaren 1990 was
Pointls doorbraak, De kip die over de soep
vloog, een regelrecht verkoopsucces. Met een biografie van de hand van
David de Poel én het gelijktijdig uitbrengen van een Verzameld Werk hoopt
uitgeverij Nijgh & Van Ditmar het tij te keren. Logisch, Pointls oeuvre is
nog steeds meer dan de moeite waard.
David de Poel pakt zijn
biografie van Frans Pointl – dat de opmerkelijke titel De schrijver die over de soep vloog meekreeg – origineel aan. Het
werk wisselt hoofdstukjes klassieke levensbeschrijving af met een zeer
persoonlijk relaas. De Poel had namelijk een redelijk nauw contact met Frans
Pointl gedurende diens laatste levensjaren.
De Poel bericht over Pointls
vrij trieste levensloop. Door de Jodenvervolging wordt Frans op kleuterleeftijd
ondergebracht bij vreemde mensen en pas na de oorlog met zijn Joodse moeder
herenigd. De oorlog en de scheiding van haar zoontje zorgden ervoor dat ze
overbeschermend werd. Die verstikkende invloed zou een heel leven lang op
Pointl wegen. Hoewel hij de dood van zijn moeder als een bevrijding beschouwde,
lukt het daarna even goed niet zijn leven op de rails te krijgen. De enkele liefdeloze
relaties blijven kort en mislukken; Pointl woont het grootste deel van zijn
leven bij hospita’s en moet daarenboven van een ziekte-uitkering zien rond te komen.
Keer op keer lijkt Pointl bewust een leven in de marginaliteit op te zoeken.
Het knappe aan
De schrijver die over de soep vloog,
is dat David de Poel zijn boek uitermate onderhoudend maakt door de levensloop
af te wisselen met het relaas hoe hijzelf van biograaf plots tot Pointls
vertrouwenspersoon werd. Door het opduiken van het syndroom van Guillain-Barré
bij de bejaarde Pointl, takelt de auteur snel af. Aangezien Pointl zo goed als
geen vrienden en familieleden had, nam De Poel een deel van de taken op zich. Dat
geeft hem meteen de kans de lezer een inkijk te bieden hoe Pointl écht is en
een parallelle analyse van Pointl te maken als mens én schrijver. Snel moet De
Poel toegeven dat Pointl een klagende eenzaat is, die door jeugdtrauma’s haast
compulsief alle relaties en contacten op de klippen laat lopen.
Echt interessant
wordt het wanneer De Poel de puzzelstukjes van Pointls schrijverscarrière bij
elkaar legt. Hoewel De kip die over de
soep vloog algemeen als Pointls debuut wordt aanzien – een boek dat hij op
56-jarige leeftijd schreef – kan De Poel aantonen dat Pointl al vanaf zijn
zeventiende met literatuur bezig was: hij schreef namelijk een ongepubliceerde
roman, een hele reeks gedichten en richtte zelf een literair tijdschriftje op.
Telkens weer probeert Pointl zijn werk te laten publiceren in andere tijdschriften
(wat soms lukt), maar merkwaardig genoeg torpedeert hij heel vaak zijn eigen
carrière door terug te krabbelen en onmogelijke eisen te stellen. Kortom, De
Poel weet haarfijn Pointls zelfdestructieve kant bloot te leggen, te meer omdat
hij er zelf mee geconfronteerd wordt tijdens diens aftakelingsproces.
Het unieke aan De schrijver die over de soep vloog is
dan ook dat De Poel erin slaagt een verband te leggen tussen Pointls meermaals
haperende literaire ontwikkeling, zijn late erkenning, de thematiek van zijn
poëzie en proza enerzijds en ’s mans karakter en levenshouding anderzijds. Het
is daarenboven erg prettig dat De Poel zijn werk doorspekt met enkele van
Pointls gedichten die uitstekend de stemming weten te illustreren. Maar het
meest opmerkelijke van dit fascinerende werk is dat De Poel is zijn relaas zelf
heel dichtbij de droge, tragikomische schrijfstijl van Pointl zelf komt.
David de Poel: De schrijver die over de soep vloog. Het
leven van Frans Pointl, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2019, 304 p. ISBN
9789038804699. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan