Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2020

K. Schippers: Andermans wegen

door Christophe Van Eecke

Deze nieuwste bundel van K. Schippers wordt op de kaft aangeboden als ‘Verhalen & beschouwingen’ – een toelichting die we niet op het titelblad terugvinden, wat op zich mogelijk niet zonder belang is. De verschillende stukken in het boek, die variëren van korte essays tot teksten die eerder notities en observaties lijken, hebben een uiteenlopende thematiek die toch verbonden is door het idee dat de auteur enige tijd meeloopt en meekijkt met een ander iemand, en zo een stuk van andermans wegen in kaart brengt en registreert wat daar te zien en te vinden is. Daarbij ontstaat een mix van memoires en reflecties, maar ongetwijfeld ook fictie en verzinsels, aangezien er ook van verhalen sprake zou zijn.
 
Dat onderscheid is in het boek zelf niet duidelijk. Het merendeel van de teksten lijken beschouwingen waarin herinneringen worden opgehaald, onder meer aan de dichter Hans Faverey. Er zijn flarden van reportage over het maken van televisiedocumentaires. Notities en verslagjes uit contacten met onder meer de kunstenaar Thom Mercuur, treffend geobserveerd tijdens de opening van zijn museum in bijzijn van koningin Beatrix, of dwaaltochten door Rome in het spoor van De Chirico en Balthus. De grens tussen feit en fictie, tussen reportage en verzinsel, vervaagt daarbij regelmatig, zij het nooit op een ostentatieve manier, zodat langzaam de indruk ontstaat van een onbetrouwbare verteller. Dit moet lezers waakzaam maken die de teksten over collegae dichters en kunstenaars als bron voor biografische informatie zouden willen gebruiken. Misschien is het wel allemaal niet echt helemaal echt (maar waarom zou je er dan kennis van willen of moeten nemen?). De mooiste stukken betreffen Jan Hanlo, en dan met name het allereerste essay, waarin op heel precieze manier Hanlo’s tedere anarchisme wordt gevat.
 
Schippers schrijft precies en overdacht (een enkel stuk over de dood van Faverey is in een dagboekachtige telegramstijl gesteld die voor de lezer eerder als drempel voor de begrijpelijkheid werkt), waardoor de indruk van literaire miniaturen ontstaat. Er zijn rake observaties, maar ook stukjes waarvan men zich afvraagt waar het heen gaat of wat de auteur kan hebben bedoeld. Dit boek maakt duidelijk deel uit van een oeuvre: wie Schippers’ andere werk kent en waardeert, zal hier vermoedelijk naadloos op kunnen inpikken – voor de nieuwe lezer blijft het allemaal soms wat uitwendig. Hoewel bepaalde passages fascineren, bleef voor deze lezer toch vooral de vraag naar het waartoe en het waarom. Waardoor het boek uiteindelijk niet beklijft. De stijl is scherp en licht tegelijk, en de observaties vaak treffend, maar het geheel weegt lichter dan de beste onderdelen.
 
Het is echter perfect mogelijk dat dit louter een zaak is van temperament en dat deze lezer en deze auteur zich slechts zelden met dezelfde anderman op dier wegen zouden begeven, of elkaar daar ontmoeten. Als u een andere literaire wandelaar bent, treft Schippers u mogelijk wel.
 
K. Schippers: Andermans wegen, Querido, Amsterdam 2020, 190 p. ISBN 9789021419268. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan