Nederlands proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2020

Rudi Hermans: Landverhuizing

door Jooris van Hulle

Dit jaar is het precies een eeuw geleden dat de eerste kindertrein vanuit Boedapest naar Nederland vertrok. Hongarije maakte in de jaren 1920 een zware crisis door. Ouders konden hun kinderen niet de nodige zorgen bieden en zagen zich genoodzaakt die naar onze contreien te sturen. Een van de kinderen was de toen twaalfjarige Magdalena Horvath, later de moeder van de auteur. Over haar leven en wedervaren schreef Hermans eerder drie boeken, die nu n.a.v. de 100ste gedenkdag gebundeld werden onder de titel Landverhuizing.
 
De novelle Terug naar Törökbalint verscheen oorspronkelijk ter gelegenheid van de jaarwisseling 1988-1989. Na 45 jaar keert een vrouw terug naar haar Hongaars geboortedorp om er het graf van haar net overleden vader te bezoeken. Aan haar zoon, die de treinreis meemaakt, vertelt ze over haar kindertijd en haar jeugd: hoe haar ouders haar, mede door de dreiging van de Kozakken en de schrijnende armoede, naar België hebben gestuurd, hoe zij hier door een boer en diens vrouw werd uitgebuit, hoe haar eerste man verongelukte en ze ten slotte door de pastoor gekoppeld werd aan een bakker-weduwnaar. De novelle behoort, mede door de suggestieve kracht van de verwoording, tot het beste van wat Hermans ooit schreef.  
 
In 1995 verscheen Liefdesverklaringen, waarin Hermans de gestorven vader memoreert. Binnen het raamwerk van een reis naar Lourdes eind mei 1984, waar de moeder genezing hoopt af te smeken voor haar man, zet de auteur een beweging in die hem moet toelaten begrip op te brengen voor de toch wel vreemde relatie tussen zijn ouders. Wat hem altijd is bijgebleven, is ‘het donkere beeld van de eenzaam treurende man. Zie hem daar zitten: zoals hij ’s avonds, na gedane arbeid, de plek weer opzoekt waar hij de hele dag gezwoegd heeft.’ Voor de moeder, die de reis naar Lourdes maakt in het gezelschap van o.m. (weer) de ik-verteller, krijgt de bedevaart het karakter van een louterende boetedoening.
 
De autobiografische trilogie kreeg in 1996 een sluitstuk met Levenswerk. In 14 korte hoofdstukken, de veertien staties van het lijdensverhaal, onderneemt Hermans een laatste poging om het beeld van zijn moeder bij te stellen: ‘Alles begrijpen is alles vergeven. Zal ik dat einddoel kunnen bereiken alvorens haar trein de terminus binnenrijdt?’ En deze bedenking kadert verder, met een verwijzing naar de titel van de roman, het geheel: ‘elke scherf die ik van de Uiteengevallen Vrouw recupereer, brengt mij een stap dichter bij het oorspronkelijke beeld waarvan de restauratie evenzeer een levenswerk is als de voltooiing van het origineel’. De 14 taferelen zijn evenveel variaties op het thema van de zich steeds duidelijker manifesterende dementie van de moeder. De titels ervan suggereren dit proces: ‘Ondergesneeuwd’, ‘Leegte’, ‘Kaalvraat’… En daaraan gerelateerd: de vertwijfeling van de ik-verteller die weet dat zijn en haar verhaal naar een niet af te wenden eindpunt loopt. In hun samenhang tonen de drie delen van de trilogie hoe zwaar het leven van de moeder gewogen heeft op dat van de auteur.
 
Rudi Hermans: Landverhuizing, Angèle, Antwerpen 2020, 348 p. ISBN 9789022336786. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri