Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, NOVEMBER 2020

Lina Wolff: De dwalingen van het vlees

door Henk van Viegen

‘Dat maakt niet uit,’ zei Ada. Zo gaat het heten. De dwalingen van het vlees, Lucia. Je moeder heeft toch tegen je gezegd dat dit een tijd van het vlees is? De mensen kunnen naar ons toekomen met hun problematische vlees, dan helpen wij hen om hun ziel te vinden.’   

Net als in Lina Wolffs tweede, ijzersterke, harde roman De polyglotte geliefden (Atlas/Contact 2018) zijn er drie personages die een eigen stem krijgen: de gedesillusioneerde schrijfster van columns  
Bennedith, de schuinsmarcheerder Mercuro Cano en de non Lucia.  
 
Bennedith heeft een schrijversreisbeurs voor drie maanden Madrid gekregen. Ze kent de stad nog van vroeger, ze heeft er (net als de auteur trouwens) enige tijd gewoond en spreekt de taal goed. Veel zin om te schrijven heeft ze eigenlijk niet. Meteen de eerste avond al ontmoet ze een enigszins opgefokte man, Mercuro, die haar vraagt of hij enige tijd bij haar kan onderduiken. In ruil zal hij haar zijn bizarre verhaal vertellen. De volgende dag is beslissend voor de komende periode. Bennedith solliciteert spontaan bij een echtpaar waarvan de man aan het wegkwijnen is én ze besluit Mercuro gastvrijheid te verlenen.
 
Bizar is Mercuro’s verhaal inderdaad. Zijn ex-vrouw Soledad Ocampo en hij roepen de hulp in van een realityshow ‘De dwalingen van het vlees’ om hun door Mercuro’s notoire vreemdgaan verstoorde relatie waardig af te sluiten, of wellicht te redden. Achter deze show zitten een non, Lucia, en haar leerling Ada. Doel is inderdaad in te gaan op een hulpvraag en een oplossing aan te dragen, soms met behoorlijke vernederingen tot gevolg (maar dat vinden veel kijkers juist erg leuk). Mercuro gaat diep door het stof, en zegt tot alles bereid te zijn, maar vlucht desondanks voor de, hier niet onthulde, boetedoening.
 
Net als twee hoofdpersonages in De polyglotte geliefden blijven Bennedith en Mercuro om verder wat duistere, maar in elk geval opportunistische redenen bij elkaar. Op een vakantietrip plegen ze een misdaad, waarna Bennedith een poosje de bak indraait en Mercuro verdwijnt.
 
Hierna komt de non Lucia aan het woord, in brieven aan Bennedith. Ze vertelt over haar jeugd in een slagerij/slachterij, de wreedheden van haar stiefvader, een Franco-aanhanger, haar openbaring (‘Jij zult hen door de apocalyps leiden’) en roeping, haar leven als non en hulpverleenster. Ze is gespecialiseerd in het helpen bij levenseindewensen. Tot aan de realtityshow, die ze in handen geeft van haar leerlinge Ada, van de nieuwe lichting kloosterlingen, die de boeken verlaat voor de media. In het slot blijkt Bennedith eveneens leerling van Lucia te zijn, in een daad (schitterend voorbereid in het begin van de roman) die haar en haar ‘cliënt’ bevrijdt.
 
Het is duidelijk dat Lina Wolff iets heeft willen melden over de invloed en de macht van de media, hier specifiek de populaire realityshow, die je in dit geval overigens pas bereikt als je inlogt na betalen. Dit is het echt satirische deel van de roman, Mercuro wordt efficiënt en openbaar afgebroken. Op (naar)geestige wijze komt de Chinese handel in menselijke organen aan de orde. De Spaanse burgeroorlog (die recent bijvoorbeeld ook aan bod komt in de laatste boeken van Isabel Allende en Ruta Sepetys) komt kort maar heftig langs, en verklaart veel van de latere kracht en onaangedaanheid van Sor Lucia.
 
Maar De dwalingen van het vlees is niet alleen een, sterk geschreven, maatschappijkritische roman. Andere ethische kwesties, zoals het in vervulling doen gaan van een doodswens, komen zonder morele sturing, bijna terloops, aan de orde; de lezer oordeelt. Wolff is ook erg goed in kleine scènes die ogenschijnlijk los van de hoofdlijn staan, maar vol van betekenis zijn. Ineens is daar aan het strand een Afrikaanse verkoper die Bennedith ‘ceep calm’en ‘don’t worry’ toevoegt. Of een gesprek waarin de kloosterhulp Jaime met Lucia in discussie gaat over een door haar opgestelde boekenlijst voor Ada. Het is verder knap dat je, net als in haar vorige romans, toch een soort mededogen hebt met die vreemde, harde personages. Naar eigen zeggen zoeken ze het goede, maar hun gedrag is dubieus.
 
Het is een wonder dat het eind enigszins happy aanvoelt. Want alles bij elkaar is het een wrede bedoening, de menselijke samenleving die Wolff beschrijft. Niet voor niets wordt ze in recensies de Zweedse Houellebecq genoemd, en bij ons ook de Zweedse Grunberg. En niet alleen daarom, ook om het hoge niveau.
 
Vergeet niet nog een poosje te kauwen op het wonderschone motto, een tekst uit het Evangelie van Thomas, geciteerd in het Engels:  
 
‘If you bring forth what is within you
what you bring forth will save you
If you do not bring forth what is within you
what you bring forth will destroy you.’
 
Een schrijfster om te volgen.
 
Lina Wolff: De dwalingen van het vlees, Atlas/Contact, Amsterdam 2020, 284 p. ISBN 978902545459420. Vertaling van Köttets tid door Janny Middelbeek-Oortgiesen. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan