Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2021

Ahmed Bouanani: De kliniek

door Jan Baes

Het moet zijn dat tuberculose, gemeenzaam 'tering' genaamd, aanleiding kan zijn tot intense en indringende literatuur. Dat blijkt uit de romans van schrijvers als de Italiaan Gesualdo Bufalino, de Joods-Roemeense schrijver Max Blecher (om nog te zwijgen van De toverberg van Thomas Mann) en, sinds het verschijnen van De kliniek, vertaling van L'hôpital (1989), nu ook de Marokkaanse cineast-auteur Ahmed Bouanani (1938-2011). Zijn verslag van een langdurig verblijf in het sanatorium van Rabat, eind jaren zestig begin jaren zeventig, is, net zoals bij voornoemde schrijvers een danteske ervaring die ongetwijfeld te maken heeft met de specifieke wijze waarop tbc-patiënten de tijd beleven.   

'Tussen de hoge muren hier om ons heen is de tijd des te meer aanwezig, en zo compact, zo opeengepakt dat we hem kunnen aanraken. Dat maakt het zo verschrikkelijk. Wij kunnen de tijd strelen zoals je een gewillige dij streelt. Maar ondanks de geplande en automatische herhaling van dagen en nachten, van de zon en de maan, zijn wij in de vaste en vreselijke overtuiging dat het dezelfde dag en dezelfde nacht zijn die elkaar afwisselen met de vasthoudendheid van een nachtmerrie.'
 
Want het is een nachtmerrie waarin deze zieken leven. Afgezonderd van en gemeden door de gezonde wereld trachten ze, als karikaturen van de menselijke soort, te overleven in de diverse afdelingen die hen, naargelang de ernst van hun kwaal, een trage of snellere hellevaart voorhouden. 'De dood houdt zich niet verborgen in donkere hoeken, achter hellingen, onder bedden of in stinkende, vochtige latrines, nee hij zit bij ons aan tafel, lacht wanneer wij lachen, doet mee met onze streken.'
 
Niets om je over op te winden, meldt de ikpersoon in deze, als in een achtbaan wervelende monoloog. In een leven 'tussen wazigheid en waanzin', gemarkeerd door vage herinneringen, angstdromen, visioenen en hallucinaties blijft menselijk contact van vitaal belang, zelfs als de keuze beperkt is en zijn vriendschappen naamloos. Patiënten verliezen immers hun naam, krijgen een nummer en worden meteen een bijnaam opgespeld die soms tot een nieuwe en onvermoede identiteit kan leiden.
 
Bouanani vertolkt al deze gevoelens, en ook de verveling, de woede, de angst en de wanhoop worden in een lyrische explosie van beelden uitgespuwd. Pure poëzie soms die de grenzen tussen waan en werkelijkheid, tussen droom en daad, onophoudelijk aftast en overschrijdt. Een beleving die alles in vraag stelt. Die van de eigen identiteit om te beginnen, maar ook die van de samenleving waar machtswellust, bigotrie en corruptie het leven alsmaar meer onmogelijk dreigen te maken.
 
Zelf kreeg hij in zijn literair, plastisch en filmisch werk meermaals te maken met boycot en censuur. Zijn bestaan als schrijver-kunstenaar kwam zodanig onder druk te staan dat hij zich de laatste acht jaar van zijn leven als een kluizenaar terugtrok in het klein Berbers dorp, Demnate, gelegen ten noorden van Marrakech. Hij zou er ook sterven en laat een drietal dichtbundels, één speelfilm (Mirage, 1979), een aantal kortfilms en een kleine stripreeks na. De kliniek is zijn einige roman. Hij leest als een onrustwekkende maar erg pakkende allegorie op het leven en de samenleving.  
 
Ahmed Bouanani: De kliniek. Vertelling in zwart-wit, Jurgen Maas, Amsterdam 2020, 130 p. Vertaling van L'hôpital door Hester Tollenaar. ISBN 9789491921780. Distributie EPO 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri