Non-fictie
BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2021
Harald Jähner: Wolfstijd. Duitsland en de Duitsers 1945-1955
door Jo Vanderwegen
Vijfenzeventig jaar geleden eindigde de nachtmerrie van
de Tweede Wereldoorlog. Een gelegenheid om nog eens stil te staan bij de
gevolgen voor Duitsland zélf van deze ongekende destructie op mondiaal niveau.
Voor heel wat Duitsers waren immers de jaren onmiddellijk volgend op de
overgave nóg erger dan de oorlogsellende zelf: de steden lagen in puin, de
voedselvoorziening stokte, ongecontroleerde bendes roofden en plunderen,
massaverkrachtingen door soldaten van het Rode Leger joegen iedere vrouw angst
aan.
In
vergelijking met het aantal boeken en documentaires over de oorlog zélf, valt
de hoeveelheid vlot toegankelijke informatie over het Duitse naoorlogse leven
in het niet. Met Wolfstijd. Duitsland en
de Duitsers 1945-1955 probeert journalist en bijzonder hoogleraar Harald
Jähner hier verandering in te brengen. Vijfhonderd pagina’s trekt hij uit om
het te hebben over het puinruimen, de (her)opstart van het culturele leven, de
zoektocht naar voedsel, het afrekenen met ex-Nazi’s, de geldeconomie, enzoverder:
zowat alle aspecten van het dagelijkse leven komen aan bod. Qua volledigheid is
een beter boek nauwelijks denkbaar.
Wolfstijd neemt een vlotte start. Harald Jähner let er heel goed
voor op dat zijn verhaal geen theoretische geschiedenisles blijft. Daartoe
doorspekt hij zijn relaas met talrijke citaten uit dagboeken, gedichten en
brieven, zodat het geheel ook bijzonder persoonlijk van toon wordt, iets wat te
vaak ontbreekt in andere werken. Daarenboven voorziet hij in een grote
hoeveelheid kwalitatief fotomateriaal, onontbeerlijk voor een correcte
voorstelling van het geheel. In de tweede helft verliest Wolfstijd wat vaart en kan Jähner de lezer niet in dezelfde mate op
sleeptouw nemen. Dat komt omdat het boek in de laatste hoofdstukken worstelt met
het gebrek aan een wat groter narratief waardoor de lezer niet altijd geprikkeld
blijft om verder te blijven lezen – de hoofdstukken staan soms wat op zich en
lijken gerecupereerd uit eerdere voorbereidingen. De uitgebreide aandacht die
sommige onderwerpen en/of individuen krijgen (bv. Beate Uhse, Willi Baumeister)
doet wat arbitrair aan en gaat ten koste van interessantere onderwerpen, zoals
bv. het lot van de vele oorlogswezen of de industriële demontagepolitiek van de
Sovjets.
Maar
dat alles neemt niet weg dat Wolfstijd een
verzorgd uitgegeven werk is; Jähners heldere en warme schrijfwijze komt door de
vlotte vertaling daarbij duidelijk tot zijn recht. De bekroning van Wolfstijd op de Leipziger Buchmesse in
2019 zorgde er mee voor dat zijn boek tot een wereldwijd succes uitgroeide. Opmerkelijk,
want het gelijkaardige (en trouwens zeer sterke) Zwischen Ende und Anfang van Wolfgang Brenner kreeg bij zijn
verschijnen vier jaar geleden een pak minder aandacht. Wat er ook van zij,
Jähners Wolfstijd kan er maar zijn
voordeel mee doen, en de lezer ook!
Harald Jähner: Wolfstijd.
Duitsland en de Duitsers 1945-1955, De Arbeiderspers, Amsterdam 2020, 512 p. ISBN
9789029541138. Vertaling van Wolfszeit:
Deutschland und die Deutschen 1945-1955 door Anne Folkertsma en
Jantsje Post. Distributie L1M Books
deze pagina printen of opslaan