Non-fictie

György Konrád, Stefan Hertmans: Jan Vanriet. Gezichtsverlies

door Christophe Van Eecke

Jan Vanriet blijft een geval apart in de beeldende kunsten. Sommigen dragen hem op handen, anderen iets minder. Deze catalogus sluit aan bij zijn tentoonstelling in de Dossin Kazerne, waar Vanriet een grote selectie werken samenbracht rond de thematiek van de Holocaust, de belangrijkste lijn in zijn oeuvre. Als presentatie van zijn werk kan het tellen: een enorme reeks kunstwerken wordt in paginagrote afbeeldingen aangeboden in verschillende thematische reeksen, waarvan ‘The Dossin Series’, indringende portretten van Joodse slachtoffers van de Holocaust, het indrukwekkendst is. Maar ook ander werk maakt indruk, zoals de onwezenlijke ruimtes in de ‘Villa Hügel’-serie (2008) en een aantal bevreemdende studies zoals ‘Lamp’ (2012).  De thematische clustering brengt de kracht van Vanriets werk naar voren, veel meer dan in de bombastische ramp van ‘Closing Time’, waarmee hij een paar jaar geleden in een fatale misrekening het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten mocht vullen. Werken die er toen (met name in situ) flets uitzagen, komen in deze catalogus veel beter tot hun recht.  

Wat de illustraties betreft, heeft uitgeverij Ludion haar reputatie opnieuw waargemaakt: de afbeeldingen zijn formidabel. De werken van Vanriet staan heel krachtig op het papier, scherp en helder op een manier die de materialiteit van de verf en het doek uitstekend tot zijn recht laat komen. Iedere liefhebber van Vanriet zou dit boek alleen al om die reden moeten aanschaffen. Maar ook voor de specialist biedt het een hoogwaardig alternatief voor een in situ bezichtiging van de schilderijen.
 
Daarnaast bevat de catalogus een beschouwend essay van Stefan Hertmans en een iets kortere bijdrage van György Konrád. Hertmans toont zich in zijn tekst een erudiet lezer van Vanriets beelden. Hij plaatst diens werk stilistisch in de vaderlandse context, maar iconografisch ook in de bredere context van kunst die het verleden bedenkt. Soms gaat Hertmans daarin een beetje te ver. Hij heeft een agenda, en die komt op het einde ook naar voren: Vanriet is een ‘groot en gepassioneerd schilder’ en ‘verdient zijn plaats tussen Raveel en Tuymans’. Lees: die plaats wordt hem voorlopig nog ontzegd.
 
Een duidelijker ambivalentie spreekt uit de tekst van Konrád, die (heel voorspelbaar voor het genre) aanzet met een meta-observatie: ‘Ik heb een voorwoord, of iets dergelijks, beloofd voor de catalogus van mijn vriend, de Vlaamse schilder Jan Vanriet’. Een tekst die zo begint, suggereert een formele verplichting waaruit weinig persoonlijke betrokkenheid spreekt. Het voorwoord is kort en uiterst vrijblijvend. Konrád schrijft bijvoorbeeld: ‘Hij verzamelt de minuten van het leven en appelleert aan... ja waaraan?’ Misschien had Konrád geen zin om er eens diep over na te denken, maar dit soort holle tekst past absoluut niet in een catalogus, vooral niet als die visueel zo prachtig is verzorgd als in dit geval.
 
Ten slotte is het jammer dat er geen kritische katern is achterin, enkel korte biografieën van Vanriet, Hertmans en Konrád. Een dergelijk apparaat was bij zo’n grote en fraaie catalogus echt een meerwaarde geweest. Als presentatie van een oeuvre kan het boek, louter als visueel object, evenwel tellen.
 
György Konrád, Stefan Hertmans: Jan Vanriet. Gezichtsverlies, Ludion, Gent 2013, 237 p. : ill. ISBN 9789461301222

deze pagina printen of opslaan