Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2021

Matteo Righetto: Het laatste vaderland

door Inge Lanslots

Nog voor Over de grens (Atlas/Contact 2018) in 2017 in Italië uitkwam, waren de vertaalrechten al verkocht aan meer dan tien landen, van Canada tot Australië, waaronder ook Nederland. Voor auteur Matteo Righetto (Padova, 1972) was het van meet af aan duidelijk dat die roman het eerste luik van een trilogie, Het laatste vaderland (2021), zou worden. Die werd met telkens een tussenperiode van een jaar aangevuld met Het laatste vaderland en Het beloofde land.
 
Over de grens situeert zich in Righetto’s geliefde bergstreek, de Dolomieten van de Veneto regio, waar de familie De Boer leeft van de tabaksteelt, én van de tabaksmokkel om de schaarse inkomsten aan te vullen. We schrijven eind negentiende eeuw, zo’n dertig jaar nadat het Habsburgse rijk (Oostenrijk-Hongarije) Veneto had moeten afstaan aan Italië. Wanneer de familiepatriarch niet terugkeert van een van zijn vele smokkeltochten, gaat de oudste dochter, Jole, die haar vader vanaf haar vijftiende meermaals vergezeld had, naar hem op zoek. Op haar gevaarlijke tocht belandt de doortastende Jole vaak in benarde situaties, maar ze krijgt telkens hulp uit onverwachte hoek. Haar vader, die was moeten onderduiken omwille van geruchten die Jole onderweg ook had opgevangen, redt haar ten slotte uit de klauwen van de kolenbrander die zich aan haar wil vergrijpen.  
 
De familie wordt herenigd, maar niet voor erg lang. In Het laatste vaderland besluit Jole’s zus om in het klooster te treden, waarna hun broer zwaar ziek wordt. In een poging om Sergio te redden treft de familie opnieuw een onbeschrijflijk leed, zoals al aangekondigd in de incipit van Over de grens.
 
‘Er zijn dorpen die ruiken naar tegenspoed.
Je herkent ze als je hun troebele lucht inademt, schraal en verslagen zoals alles wat is mislukt.
Nevada was zo’n dorp, met zijn handvol mannen en vrouwen in armzalige huisjes die tegen de loodrechte hellingen ter rechterzijde van de rivier zaten geklampt, half verscholen in ruige bossen, verspreid over de masière, de smalle, in de rotswand uitgehouwen terrassen die, ten oosten van de hoogvlakte van Asiago, helemaal naar beneden liepen tot Enego en het Brenta-dal en de Valsugana in doken.’
 
Jole en Sergio worden zo gedwongen hun geluk elders te zoeken, in het beloofde land ‘Merika’. De vele beproevingen op hun lange reis, per trein en boot, vormen het slot van Het laatste vaderland en het gros van Het beloofde land. De lotgevallen van de ondertussen twintigjarige Jole en haar jongere broer weerspiegelen die van de emigranten uit die historische migratiegolf rond de eeuwwisseling waarbij vele arme Italianen hun geluk zochten in de beide Amerika’s. Velen overleefden de overtocht niet, maar samen met andere Venetianen zullen Jole en Sergio zich vestigen in Mexico. Het kost hen aanvankelijk veel moeite het verleden los te laten, maar ‘de diepe betekenis van de grens’, de oorspronkelijke titel van het eerste deel, helpt de beide De Boers hun demonen te overwinnen en een nieuw leven op te bouwen. Hiermee eindigt Het beloofde land waar Over de grens begon: in een onherbergzame bergstreek, waar de natuur de nieuwe bewoners opnieuw zal uitdagen.
 
Dit gezegd zijnde, lijkt Het laatste vaderland mee te surfen op de hype die Paolo Cognetti’s Acht bergen (De Bezige Bij 2017) in Italië en elders met zich meebracht. Righetto zal dit zeker tegenspreken: bergen staan al vanaf zijn debuut centraal in zijn werk en zijn een wezenlijke component van zijn belangrijkste personage, de natuur die hij graag als ‘landschap’ definieert. Hij neemt hierbij een voorbeeld aan streekgenoten zoals Mario Rigoni Stern, die Cognetti ook vaak aanhaalt, en Amerikaanse auteurs zoals Mark Twain en Cormac McCarthy. Dat verklaart wellicht waarom recensenten stellen dat de trilogie als een ‘wervelende avonturenroman’ of een ‘literaire western’ leest. Met de zelfverklaarde uitgepuurde schrijfstijl van zijn streekromans haalt Righetto echter niet het niveau van zijn leermeesters. Het laatste vaderland telt wellicht te veel repetitieve beschrijvingen en de serendipiteit in de verhaallijnen komt geforceerd over.
 
Matteo Righetto: Het laatste vaderland, Atlas Contact Amsterdam, 2021, 477 p. ISBN 9789025470463. Vertaling van L'anima della frontiera ; L'ultima patria ; La terra promesa door Pietha De Voogd, Pieter Van der Drift, Manon Smits. Distributie VBK België


deze pagina printen of opslaan