Poëzie

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2021

Piet Gerbrandy: Ontbinding

door Dirk De Geest

Piet Gerbrandy is de jongste jaren bezig met een indrukwekkend oeuvre. Ontbinding is daarin alweer een opmerkelijk stadium. De manier waarop Gerbrandy zijn bundels componeert, is onderhand bekend. Hij maakt veelvuldig gebruik van teksten die zich bewegen op de grens van proza en poëzie, zijn teksten zijn gelaagd door het gebruik van neventeksten, de lyrische situatie is niet consistent en bovenal, de dichter maakt gebruikt van uiteenlopende taal- en stijllagen. Complexiteit is troef, niet alleen omdat de werkelijkheid en de taal niet zo vanzelfsprekend zijn als wij doorgaans aannemen, maar ook omdat het verhaal dat Gerbrandy wil vertellen zich niet tot één toon, één genre, één intrige laat herleiden. Dat resulteert in het geval van Ontbinding in zeven afdelingen, die echter een duidelijke samenhang vertonen. De bundel opent immers met ‘Nu’ om via onder meer ‘Wind’ en ‘Reis’ te eindigen met ‘Straks’. Op die manier dient zich zowel een temporele als een ruimtelijke evolutie aan, een patroon dat ons al uit eerdere bundels vertrouwd is.  

Ditmaal kiest de dichter voor een soort van kaderverhaal dat vrij goed te volgen is. Vrijwel elk gedicht gaat vergezeld van een aantekening die het ontstaan ervan (fictioneel) verklaart, en die commentaren vormen een soort van samenhangend portret van een schrijver die lesgeeft, zich zorgen maakt om het ouder worden, relaties gehad lijkt te hebben met meerdere partners en leeft in de wereld van vandaag. Tegelijk is hij een eenzaat, iemand die in feite in het verleden lijkt te leven, die zich bezighoudt met oude teksten en zich identificeert met een middeleeuwse kluizenaar of een scribent die handschriften realiseert. Daardoor worden als het ware uiteenlopende tijdslagen over elkaar geschoven: het verleden vormt een waardevol model voor de hedendaagse schrijver, en omgekeerd worden veel van zijn ‘klassiek’ aandoende gedichten doordrongen van verwijzingen naar de actualiteit. De schrijver, en meteen ook zijn geschriften, lijken wel relicten die deels stammen uit een andere wereld dan ons hectische, door media beheerste bestaan.
 
Die vervreemding is ook het handelsmerk van Gerbrandy’s gedichten. De dichter schrijft associatief en beeldrijk, en zijn toon wordt vaak gedragen door pathos en een barokke sfeer. Dat is een manier om de vele facetten van ervaringen naar voren te halen, om te tonen hoe ook de taal de werkelijkheid maar kan omcirkelen en in plaats van haar rechtstreeks en ondubbelzinnig aan te duiden. ‘Ontbinding’ verwijst allereerst naar de tijdelijkheid van het bestaan. Die kwetsbaarheid van het lichaam is cruciaal: zowel het magische dichterlijke woord als de relatie tot de ander worden erdoor aangetast, en net daardoor ontstaat een bijzondere gevoeligheid van alle zintuigen voor prikkels uit de buitenwereld. Dat sensitieve karakter is in deze bundel opmerkelijk aanwezig. Tegelijk verwijst de titel ook naar het verlangen om autonoom te bestaan, zonder banden met anderen en met de wereld. Dat vermeende ideaal is echter al even dubbelzinnig als alle andere ervaringen die in deze complexe bundel worden opgeroepen. Veel indrukwekkender dan die rijke thematische variatie is echter de formidabele retorische kracht die van deze gedichten uitgaat. Gerbrandy is geen gemakkelijke, gebruiksvriendelijke dichter maar zijn poëzie is – voor wie durft door te zetten – onontkoombaar en onweerstaanbaar.  
 
Piet Gerbrandy: Ontbinding, Atlas/Contact, Amsterdam 2021, 95 p. ISBN 9789025464684. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri