Nature Writing

Robert Macfarlane: Hoogtekoorts

door Jan Vermeiren

In de lente van 1950 vertrok een groep Franse alpinisten naar de Himalaya. Zij wilden als eerste groep de top van een van de 'achtduizenders', de Annapurna, bereiken. De leider van de expeditie was Maurice Herzog. Hoe meer de extreme koude en de ontberingen hun tol eisten, des te sterker werd zijn overtuiging dat ze hun doel konden bereiken. Op 3 juni vertrok hij samen met een andere klimmer voor de ultieme toppoging. Het was zo koud dat ze hun voeten in hun laarzen voelden bevriezen. Ze hadden de keuze: terugkeren of het risico lopen op ernstige verminking. Ze gingen door en bereikten de top. De afdaling was een hel. Herzog verloor zijn handschoenen, brak verschillende beenderen in zijn voet en moest een stuk naar beneden gedragen worden. De expeditiedokter amputeerde noodgedwongen vrijwel alle vingers en tenen van Herzog. Maar toch, zo dicteerde hij later in zijn boek over de beklimming, was het bereiken van de top dit meer dan waard. Meer nog, hij had er zelfs zijn leven voor willen geven.

Drie eeuwen geleden werd het beklimmen van bergen algemeen bekeken als een soort geestesziekte. Landschappen waren enkel aantrekkelijk als ze vruchtbaar waren. Bergen werden geacht de geest te verstoren met hun grillige vormen. Pas in de tweede helft van de 18e eeuw, tijdens de hoogtijdagen van de romantiek, begonnen mensen naar de bergen te reizen om de schoonheid van het berglandschap te ondergaan en zich over te geven aan de sensatie van het 'sublieme'. Robert Macfarlane betoogt dat de moderne perceptie van bergen een logisch gevolg is van sociaal-historische factoren en evoluties in de 19e eeuw: Darwins theorieën over de 'survival of the fittest', de groei van het Britse imperium (dat ook voortdurend zijn grenzen verlegde), de romantische (zowel in zijn algemene als historische betekenis) aantrekkingskracht van het onbekende en het gevaar. Het groeiende inzicht in de manier waarop bergen ontstaan, was een sterke stimulans bij de creatie van deze nieuwe "mountains of the mind": de manier waarop wij nu over bergen denken en voelen.

De auteur -- zelf een fervent en ervaren klimmer -- koppelt zijn sterk gedocumenteerde inzichten aan de eigen, subjectieve ervaringen als alpinist. Deze afwisseling tussen een rationele analyse en het bewogen verslag van een ervaringsdeskundige is een van de sterkste kanten in dit boek. Hoogtekoorts eindigt met het verhaal van George Mallory. Deze legendarische alpinist probeerde tot drie keer toe de Mount Everest te beklimmen. Bij de laatste poging in 1924 kwam hij dicht bij de top om het leven. Zijn verhaal illustreert de moderne fascinatie met bergen perfect. De tragische afloop toont ook hoe de passie gaandeweg een obsessie werd. Macfarlane deelt die obsessie, die leidde tot het verlies van alles, niet; voor hem primeren de pure schoonheid van het berglandschap en het besef van kleinheid die het de mens bijbrengt. Een sterke cultuurhistorische analyse, geschreven met een bewonderenswaardige helderheid en vlotheid.

Robert Macfarlane: Hoogtekoorts. Geschiedenis van een fascinatie, Athenaeum, Amsterdam, 2021, 328 p. : ill. ISBN 9789025312978. Vertaling van Mountains of the Mind door Nico Groen. Herziene uitgave. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri