Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2021

Hervé le Tellier: Anomalie

door Jan Baes

'De cumulonimbus komt dichterbij, het is een supercel, maar zeker geen gewone. Het is geen afzonderlijk aambeeld dat oprijst tot in de hogere luchtlagen, maar het zijn er tientallen, het lijkt alsof ze worden opgetild door een onzichtbare hand, en ze smelten samen in de tropopauze. [...] In twintig jaar langeafstandsvluchten heeft Markle nog nooit zoiets gezien. De onweersbui van het jaar, op zijn minst.'  

Het is 13 maart 2021, in de late namiddag. De vlucht AF006 van Air France, op weg van Parijs naar New York, komt voor Nova Scotia in een totaal onverwachte en verwoestende tornado terecht. De turbulentie is nog nooit zo heftig geweest en de passagiers krijgen het hard te verduren. En toch is captain Markle zelden zo verbaasd geweest als, na het uitvallen van de communicatie, de verbinding plots wordt hersteld en een vrouwenstem in de cockpit weerklinkt:  
 
'Air France 006 Mayday, op Kennedy Approach. Hier Air Traffic Control, wat is de naam van de gezagvoerder, alstublieft? Ik herhaal: wat is de naam van de gezagvoerder, alstublieft?'
 
Samen met deze gezagvoerder volgen we een aantal passagiers in de maanden voor en na de afschrikwekkende vlucht. Met onder meer de 43-jarige schrijver-vertaler Victor Miesel ('Hij heeft zijn leven voorbij laten gaan. Het is om wanhopig van te worden'), die voor de vertaling van een bestseller een prijs gaat ophalen in New York. Zodanig aangedaan door de vlucht schrijft hij, terug in Parijs, als in een kwade droom Anomalie, een tussen lyriek en metafysica zwevende roman. Kort na inlevering van het manuscript springt hij van het balcon.
 
Op weg naar zijn zoveelste contract is er een zekere Blake, een huurmoordenaar ('Doden is geen roeping, het is een aanleg. Een geestestoestand, zo je wilt. '), die in Parijs, samen met zijn vrouw, een succesvol thuisleveringsbedrijf voor vegetarische maaltijden runt, maar intussen onder diverse schuilnamen de wereld afreist om zijn duistere besognes af te handelen.
 
Er is de aantrekkelijke Lucie, een alleenstaande moeder, werkzaam in de filmmontage, die meer dan 'genoeg heeft van mannen die haar als een jager benaderen en ervan dromen haar als een trofee aan de muur te hangen'. Ze doet er jaren over om een nieuwe relatie te beginnen met de veel oudere architect, André. In New York aangekomen voor de inhuldiging van een van zijn nieuwste gebouwen, merkt ze dat ze zich weer eens vergist heeft. Drie maanden later staat de politie aan de deur om haar aan te houden. En ook André zal later, na een klus in Mumbai, op JFK worden opgepakt door de FBI.
 
Weken na de turbulente vlucht wordt in Mount Sinai Hospital van de aan alvleesklierkanker stervende David Markle ('Waarom willen we altijd weten hoe blind we zijn geweest?') stiekem DNA afgenomen.
 
Er is de zesjarige Sophie Kleffman uit Howard Beach (New York State), die treurt om haar dode kikvors, tot grote ergernis van haar vader Clark, een paratrooper die zijn frustraties afreageert op zijn gezin ('Smeerlappen zullen altijd hun toevlucht zoeken in patriottisme.'). Onverwacht wordt hij opgepakt en evenals zijn vrouw en kinderen weggevoerd, niet lang nadat ze van een familietrip uit Parijs zijn weergekeerd.
 
Een jonge en knappe advocate Joanna Wasserman adviseert de meedogenloze Sean Prior, CEO van een groot pharmabedrijf dat onder vuur ligt voor de fabricage van het kankerverwekkende insecticide heptachloor. Omdat Joanna zwart is, denkt hij meer kans te hebben om aan de schadevergoedingseisen van de voornamelijk zwarte werknemers van het bedrijf te ontkomen. Hij weet dat Joanna haar hoge verloning nodig heeft om de zware kosten van een levertransplantatie bij haar zuster te dragen. Niet dat ook zij een passagier was op die afschuwelijke vlucht, waarvoor de FBI haar nu wil ondervragen.
 
De Nigeriaan Femi Ahmed Kaduna is onder zijn artiestennaam Slimboy op korte tijd de keizer van de Afrikaanse pop geworden. De song Yaba Girls, ontstaan tijdens de turbulente vlucht naar New York, heeft de zanger als een meteoor gelanceerd ('Ja, misschien is dit hoe geluk eruit ziet.').
 
En in Princeton wordt de onzekere Adrian Miller, een specialist in kansberekening verliefd op de topoloog Meredith Harper ('als hij wat minder onhandig was, had hij allang begrepen dat ze hem leuk vindt'). Op een campusfeestje wanneer een toenaderingspoging succes lijkt te boeken, krijgt Adrian een hoogst dringend telefoontje waarin hem wordt opgedragen onverwijld een federaal crisiscoördinatiecentrum te vervoegen, dat twintig jaar voordien in het leven werd geroepen om alle mogelijke problemen, zoals die waren gerezen tijdens 9/11, te voorkomen met nieuwe en aangepaste procedures. In het geval dat een onvoorziene en zelfs onmogelijk geachte crisis zich zou voordoen, zou hijzelf moeten opdraven om de leiding te nemen van wat procedure 42 wordt genoemd. En het ondenkbare vindt plaats.
 
Tot verbijstering van de bemanning, die begint te geloven dat het om een sinistere grap gaat, wordt de Boeing 787 van vlucht 006 afgeleid naar het militaire vliegveld McGuire in Trenton, New Jersey. Het lachen vergaat hen als ze plots worden begeleid door twee straaljagers die de opdracht hebben hen neer te knallen indien nodig; en even later al helemaal als zal blijken dat het vandaag niet de dertiende maart is, maar wel vierentwintig juni 2021.
 
Alle 243 passagiers worden afgezonderd in een hangar en krijgen te horen dat het erop lijkt dat zij dezelfden zijn die een honderdtal dagen voordien in New York zijn geland met krek hetzelfde toestel en dat ze allen blijkbaar een exacte dubbelganger hebben lopen, die net als zijzelf aan een grondig onderzoek wordt onderworpen. Het is, na een start als thriller, een wervelend sciencefiction verhaal geworden waarin een twintigtal personages en hun kopieën worden gevolgd, vooral in hun relatie tot elkaar, hun omgeving en de omstandigheden.
 
De auteur maakt met graagte gebruik van de mogelijkheden die deze situatie biedt, om politieke, religieuze en andere autoriteiten in hun hemd te zetten en een sociale komedie van formaat uit zijn pen te schudden. De filosofische, ideologische, psychologische en sociologische uitdagingen zijn echter dusdanig groot dat de belofte die het opzet inhoudt - en ondanks de pogingen om daar antwoorden op te formuleren - nooit kan worden ingevuld en dit knap gestructureerde en spannende verhaal onvermijdelijk blijft steken in zijn enorm succes als intelligente bestseller. Wat al een hele prestatie is.
 
Dat daardoor ook de literaire aspecten, ondanks het verleden van Le Tellier als 'oulipien', enigszins naar de zijlijn worden verwezen, is een ander gevolg, maar die tendens is al enige tijd merkbaar bij de toewijzing van de Prix Goncourt. We zagen de laatste jaren meer afgeleiden met kans op commercieel succes (historische, documentaire, sociologische getinte romans), bekronen. Maar al bij al is leesplezier gegarandeerd.
 
Hervé le Tellier: Anomalie, Xander, Haarlem 2021. 305 p. ISBN 9789401615891. Vertaling van L'Anomalie door Andreas Dijkzeul. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri