Vertaald proza

National Book Award 2021: * De beslissende zwarte stem uit North-Carolina

door Kris van Zeghbroeck

Naast de Pulitzer Prize is de National Book Award de belangrijkste literaire bekroning in de Verenigde Staten. De prijs wordt uitgereikt in vier categorieën: fictie, non-fictie, poëzie en jeugdliteratuur. Elke shortlist bestaat doorgaans uit vijf genomineerden, waaruit in het najaar een winnaar gekozen wordt. In tegenstelling tot andere bekroningen wordt er geen overkoepelend boek van het jaar verkozen.

Tegenwoordig hebben Amerikaanse auteurs toegang tot de Britse Booker Prize, maar om in aanmerking te komen voor de National Book Awards moet je een Amerikaans staatsburger zijn met een in de Verenigde Staten gepubliceerde uitgave. De National Book Awards zijn (samen met de literaire categorieën van de Pulitzer Prize) dan ook een uithangbord van de Amerikaanse literatuur. Ooit was het een blank, mannelijk bastion, maar intussen reflecteert het de spreekwoordelijke ‘melting pot’ van de Amerikaanse literatuur.

Met de Afro-Amerikaanse auteur Jason Mott (Hell of a Book (2021) krijgen we in 2021 voor het zesde jaar op rij een niet-blanke als laureaat van de National Book Award for Fiction. Met vijf laureaten sinds 2010 (waaronder de dubbelslag van Jersmyn Ward) heeft de Afro-Amerikaanse literatuur sterk aan belang gewonnen. Een gegeven dat in schril contrast staat het tweederangs burgerschap dat hen in de Verenigde Staten nog vaak te beurt valt (Black Live Matters).

Dat een zwarte auteur uit North-Carolina laureaat wordt, is toeval, maar geeft de bekroning een extra dimensie in het licht van de laatste presidentsverkiezingen waar de Democraat Biden een einde maakte aan het uitgesproken blanke en volatiele beleid van Trump. De bestorming van het Capitool en de aanhoudende Republikeinse inspanningen om de stemmen van zwarte kiezers in te perken, blijven een schaduw gooien over de toekomst van de Amerikaanse democratie.

Twee van de drie Afro-Amerikaanse auteurs op de longlist haalden de shortlist die voor de rest blank gekleurd is. Op de longlist vinden we verder nog twee auteurs met Filipijns-Zweedse en Japanse roots, wat maakt dat globaal de helft van de auteurs een gekleurde achtergrond heeft. De vrouwen zijn dit jaar in de minderheid met slechts één nominatie voor de shortlist, drie raakten niet verder dan de longlist.

Jason Mott
De dichter en romanschrijver Jason Mott (1978) is geboren en getogen in Bolton, North Carolina. Hij liep school in het nabijgelegen Wilmington en haalde daar een Bachelor of Fine Arts in Fiction en een Master of Fine Arts in Poetry aan de University of North Carolina Wilmington. Na twee poëziebundels debuteerde hij als romanschrijver met de dystopische roman The Returned (2013, De teruggekeerden), verfilmd als televisieserie onder de titel Resurrection. Na de The Wonder of All Things (2014) en The Crossing (2018) werd Mott laureaat van National Book Award met Hell of a Book (2021).

Met als ondertitel The altogether factual, wholly bona fide story of a big dreams, hard luck, American-made mad kid, wordt de toon gezet van een donker getinte, absurde en speelse roman, waaraan Mott tien jaar gewerkt heeft. Hij combineert de verhaallijnen van een anonieme auteur op publiciteitstournee, het levensverhaal van de jonge Soot die voortdurend om zijn huidskleur gepest wordt en de voortdurende aanwezigheid van The Kid, een aan de verbeelding ontsproten kind dat als klankbord fungeert voor de auteur. Een zwarte cast met her en der biografische elementen.

Kunst, beroemdheid, famile en wat het betekent om als zwarte Amerikaan door het even te gaan zijn centrale thema's in het boek. De Black Lives Matter-beweging geldt voor Mott als een bron van inspiratie om het structurele racisme en de tol die de Afro-Amerikaanse bevolking daarvoor betaalt aan te kaarten. Een bekroond boek dat Mott bovendien opdraagt aan alle misfits:

'I’d like to dedicate this award to all the other mad kids, to all the outsiders, the weirdos, the bullied, the ones so strange that they had no choice but to be misunderstood by the world and by those around them [;] the ones who, in spite of this, refuse to outgrow their imagination, refuse to abandon their dreams and refuse to deny, diminish their identity or their truth or their loves. Unlike so many others.”

Lauren Groff
Lauren Groff (1978) werd geboren en getogen in Cooperstown (New York), en studeerde aan het Amherst College (BA) en de University of Wisconsin (MFA). Ze verhuisde van New York naar Florida (Gainesville) met haar man en twee kinderen. Groff heeft vier romans en twee verhalenbundels op haar naam staan. Tot drie maal toe werd ze genomineerd voor de shortlist van de National Book Award for Fiction. Maar ook de derde nominatie met haar vierde roman Matrix (2021, Matrix), kon ze niet verzilveren.

Opvallend voor haar oeuvre is de keuze voor een historische roman, waarin het leven van Marie de France (ca. 1160-1215) verbeeld wordt. Zij is gekend om haar Lais, fabels met een morele inslag uit de Hoofse literatuur. Centraal staat hoe Marie als zeventienjarige in opdracht van Eleonora van Aquitanië afreist naar Engeland om een klooster in verval te leiden.

Te ruw en te grof voor het huwelijk of het hoofse leven, wordt ze van het Franse Hof verbannen om in het zweet de aanschijns als Priorin en later Abdis een kloostergemeenschap te laten bloeien. Groff dicht Marie de France een lesbische geaardheid toe, en laat haar gemeenschap van vrouwen tot een zelfstandige, feministisch maatschappijmodel uitgroeien. Groff hanteert daarbij een wervelende, vrij barokke taal die een sfeer van Oud-Engelse godsvrucht en mystiek oproept.

Robert Jones Jr.
‘We can disagree and still love each other unless your disagreement is rooted in my oppression and denial of my humanity and right to exist.’ Geen citaat van James Baldwin, maar wel van Robert Jones Jr. (1971), de naam die schuilgaat achter de invloedrijke blog en sociale media platform Son of Baldwin (+290.000 volgers).

Jones is geboren en getogen in New York, waar hij literatuur (MFA) en creative writing (BFA) studeerde aan Brooklyn College. Hij schreef eerder al voor publicaties als The New York Times, Essence en The Paris Review. Nu gooit hij als vijftiger hoge ogen met zijn volwassen debuutroman The Prophets (2021, De profeten), dat genomineerd werd voor d shortlist van de National Book Award for Fiction.

‘Empty’ of ‘De Leegte’ is de weinig aantrekkelijke naam die de slaven zelf geven aan de Halifax-plantage die grenst aan de Mississippi rivier. Ze zijn de voetveeg van gelovige plantage eigenaar Paul die schaamteloos misbruik maakt van zijn bezit.

De slaven onderling hebben echter een goede onderlinge verstandhouding en gedogen de intense relatie tussen de verliefde tienerjongens Isaiah en Samuel. Wanneer een oudere slaaf het christelijke geloof gaat prediken en zieltjes wint om bij de baas in een goed blaadje te komen, wordt die harmonie verstoord. De liefde wordt als zondig bestempeld met dramatische gevolgen.

Anthony Doerr
Anthony Doerr (1973) groeide op in Cleveland (Ohio), studeerde geschiedenis aan Bowdoin College in Brunswick (Maine) en haalde een Master of Fine Arts aan Bowling Green State University (Ohio). Hij heeft twee verhalenbundels en drie romans op zijn naam staan. Individuele verhalen van de bundels The Shell Collector (2002, De schelpenzoeker) en Memory Wall (2010, Een muur vol herinneringen) werden vier maal bekroond met de O. Henry Prize.

Na zijn debuutroman About Grace (2004, Bevroren dromen) haalde Doerr twee keer de shortlist van de National Book Award for Fiction met All the Light We Cannot See (2014, Als je het licht niet kunt zien) en Cloud Cuckoo Land (2021, Wolkenstad). All the Light We Cannot See werd tevens bekroond met de Puliter Prize for Fiction 2015.

Na die bestseller focuste Doerr zich zeven jaar op het lijvige Cloud Cuckoo Land dat qua titel en opzet doet denken aan David Michells Cloud Atlas, zij het binnen een verschillende tijdsframe en op een andere manier uitgewerkt. In Doerrs ‘literary-sci-fi-mystery-young-adult-historical-morality novel’ staan verhalen, bibliotheken en bibliothecarissen staan centraal.

We volgen de levensbeschrijvingen van vijf outcasts die elk voor zich trachten te overleven in verschillend tijdperken en op een verschillende locaties. De personages worden met elkaar verbonden door een antiek Grieks manuscript van Antonius Diogenes. Het vertelt het verhaal van Aethon, die het verlangen koestert om te transformeren in een vogel. Zo hoopt hij naar een utopisch paradijs te vliegen: Wolkenstad.

Aan de hand van unieke en empathische personages weet Doerr in Wolkenstad uit de grote verscheidenheid in tijd en plaats een eenheid te smeden. Zo werkt het boek sterk verbindend, wat een verademing kan zijn in polariserende pandemische tijden. Door een deel van het verhaal op 20 februari 2020 te situeren, maakt de Coronapandemie deel uit van het literaire weefsel.

Shortlist 2021
Anthony Doerr: Cloud Cuckoo Land (Wolkenstad)
Lauren Groff: Matrix (Matrix)
Laird Hunt: Zorrie
Robert Jones, Jr.: The Prophets (De Profeten)
Jason Mott: Hell of a Book (Winner)

Longlist 2021
Jakob Guanzon: Abundance
Honorée Fanonne Jeffers: The Love Songs of W. E. B. Du Bois
Katie Kitamura: Intimacies
Elizabeth McCracken: The Souvenir Museum
Richard Powers: Bewilderment (Verwilderd) 






deze pagina printen of opslaan