Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Joke van Leeuwen: Beginnelingen. De jonge jaren van 24 opmerkelijke mensen uit de hele wereld

door Frauke Pauwels

9+ - Naar nieuw werk van Joke van Leeuwen is het altijd uitkijken. In haar eigengereide stijl heeft ze een prikkelend oeuvre opgebouwd met onder meer prentenboeken, eerstelezersboeken, filosofische fantasieverhalen voor kinderen, poëzie, non-fictie en literatuur voor volwassenen. Ook haar recente boek Beginnelingen getuigt van haar eigenzinnige blik, zij het wat anders dan we van haar zijn gewend.
 
In deze informatieve bundel portretteert van Leeuwen ‘de jonge jaren van 24 opmerkelijke mensen uit de hele wereld’. Die korte biografieën zijn bedrieglijk rechttoe rechtaan: ze wekken de indruk een eenvoudige weergave te zijn van een selectie gebeurtenissen, ontdaan van literaire franjes. Dat is vooral opmerkelijk in vergelijking met andere biografische schetsen of, breder, non-fictie voor jonge lezers, waarin auteurs de voorbije jaren nadrukkelijk een plek innamen als levendige verteller.
 
Toch getuigt de keuze van de mensen en de selectie van feiten en anekdotes uit hun leven van Joke van Leeuwens unieke blik. Van ‘Ruby Bridges, het meisje dat werd uitgejouwd’, over ‘Anton de Kom, de jongen die achter in de klas moest zitten’ tot ‘Feng Zikai, de jongen die wist wat hij wilde’, de selectie is opvallend rijk en divers. Veertien meisjes en tien jongens beschrijft ze, uit alle delen van de wereld. Vaak opent een stuk met een wat algemenere contextualisering, altijd sluit het af met een kort portret van de persoon en wat hen zo opmerkelijk heeft gemaakt. Ze streden voor gelijkheid, waren baanbrekend in kunst, sport of wetenschap, of braken uit de vaste hokjes die in hun tijd golden.
 
Vormelijk zijn de 24 portretten identiek opgebouwd. Tegen een donkerblauwe achtergrond geeft een wereldbol aan waar de persoon in kwestie is opgegroeid, rechts volgt de ondertitel en een eenvoudige tekening van een passend voorwerp, aan het einde staat naast een zwart-wit portret van de volwassen persoon wat biografische informatie in kleur.
 
Van Leeuwens blik zit in de details, zoals wanneer ze vertelt dat Wangari Maathai, die later de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, ‘leerde lezen, schrijven en uitgummen in een school met muren van gedroogde modder, vloeren van gestampte aarde en een golfplaten dak’. Het belang van dat ‘uitgummen’ kan nauwelijks worden onderschat. Enkele zinnen verderop schuurt en schrijnt de humor in een zin als ‘ze kregen rekenen en aardrijkskunde, en soms een pak slaag’. In het portret van Phan Thi Kim Phúc, ‘het meisje dat vluchtte voor napalmbommen’, duidt Van Leeuwen met een vergelijking krachtig de waarde van spel: ‘De grote kinderen speelden de oorlog na, alsof ze daarmee hun angst konden veranderen in moed’.
 
Nergens loopt Van Leeuwen in de val die veel biografieën voor kinderen kenmerkt: hun grootse toekomst zit niet reeds in hun kindertijd vervat, al getuigen de geschetste beginnelingen stuk voor stuk van bijzondere moed, volharding of een afwijkende visie. Daardoor winnen de portretten aan universaliteit. Wat deze beginnelingen overkwam, overkomt vele kinderen in gelijkaardige situaties, lijkt het boek te willen zeggen. Sommigen worden om hun opmerkelijke daden beroemd, anderen blijven een mens onder de vele mensen.
 
Wie Beginnelingen begint met het oog op Joke van Leeuwens kenmerkende stijl zal even moeten wennen: beeld en tekst lopen niet door elkaar heen zoals in haar overige kinderboeken, en ook de toon is minder springerig. Dat maakt Beginnelingen niet minder lezenswaardig. Al wie de wereld maar net begint te begrijpen, vindt hier een prachtige verzameling medebeginners. Wie dacht de wereld en haar mensen te hebben begrepen, wordt eraan herinnerd zo veel nog niet te weten.
 
Joke van Leeuwen: Beginnelingen. De jonge jaren van 24 opmerkelijke mensen uit de hele wereld, Querido, Amsterdam 2022, 246 p. : ill. ISBN 9789045127354. Distributie L&M Books


deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri