Poëzie

BOEKEN NR. 5, MEI 2022

Anneleen de Coux, Carl de Strycker (red.): Charles Ducal. Handboek

door Dirk De Geest

Het Gentse Poëziecentrum staat tegenwoordig niet alleen in voor de publicatie van dichtbundels en de gezaghebbende Poëziekrant. Het wil ook de studie van de poëzie bevorderen, onder meer via de uitgave van een reeks handzame handboeken. Eerder verschenen al grondige gidsen bij het werk van Leonard Nolens en Stefan Hertmans (Poëziecentrum 2021). Telkens worden de opeenvolgende dichtbundels voorzien van verhelderende commentaar, en die leeswijzer wordt aangevuld met enkele meer algemene opstellen.  

Het derde volume in de reeks is gewijd aan het werk van Charles Ducal. Sinds zijn veel besproken debuut Het huwelijk (De Arbeiderspers 1987) heeft Ducal (het schrijverspseudoniem van Frans Dumortier) een geheel eigen oeuvre opgebouwd, dat hier vanuit verschillende perspectieven en zeer gedetailleerd aandacht krijgt. Een keur aan essayisten bespreekt de afzonderlijke bundels. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan de reacties in de toenmalige literaire kritiek. Doorgaans geven deze essays boeiende informatie die zal aanzetten om de betreffende gedichten opnieuw ter hand te nemen: bepaalde motieven worden naar voren gehaald, gedichten worden op een verrassende manier in verband gebracht met andere teksten of met literaire voorbeelden, betekenissen krijgen een nieuw accent… Het zijn leesoefeningen van niveau, die ruimschoots de vele subtiele variaties in Ducals werk laten zien. De indruk als zou de dichter zichzelf vaak herhalen wordt daardoor overtuigend tegengesproken. Het universum van Ducals eerste bundels mag dan wel intiem lijken, het krijgt door de kracht van woorden en beelden mythische proporties.
 
Opvallend is vooral de wijze waarop gaandeweg de reële buitenwereld steeds meer impact krijgt op die poëtische wereld. Dat uit zich met name in de geëngageerde gedichten die Ducal, onder meer in zijn functie als Dichter des Vaderlands, heeft geschreven. Het is poëzie die niet alleen als woordcreatie wil imponeren maar die de lezer daadwerkelijk wil bewegen en tot actie aanzetten. De dichter neemt het daarbij op tegen de massificatie en de clichés waarmee de gevestigde orde zichzelf geruststelt, en in plaats daarvan richt hij zijn blik resoluut op de kwetsbaren, de marginalen, de stemlozen in onze maatschappij. Ducal draagt zo de erfenis uit van het marxisme, maar tegelijk blijft hij vooral een begenadigd dichter. Toch valt op hoe moeilijk ook de specialisten in deze bundel het hebben als ze proberen dat eigen ‘poëtische engagement’ te karakteriseren, op zich en in relatie tot het andere werk.  
 
Een extra verdienste van dit handboek vormen vooral de teksten die de poëtische lectuur van de afzonderlijke bundels opentrekken. Begrijpelijkerwijze is er veel aandacht voor de band tussen leven en literatuur, aangezien het oeuvre van Ducal (en zeker zijn romans en verhalen) sterk autobiografisch lijken: opmerkelijk genoeg wordt dat hier meermaals betoogd, maar desondanks blijft dat leven buiten de literatuur grotendeels onderbelicht. Daarnaast worden pogingen ondernomen om Ducals visie op literatuur en poëzie te reconstrueren aan de hand van zijn eigen essays en uitspraken. Ducal is immers een begenadigd pleitbezorger van poëzie, maar zijn formidabele tekst Alle poëzie dateert van vandaag (Poëziecentrum 2010) krijgt helaas geen aparte beschouwing. Boeiend zijn in dat bredere verband ook het essay dat sporen van Nijhoff in Ducals poëzie onderzoekt (zo hadden er nog wel meer verbanden onderzocht mogen worden) en de persoonlijke getuigenis over de vertaling van Ducals gedichten. Dit boek is, met andere woorden, onmisbaar voor wie zich in de toekomst over Ducals werk wil buigen, maar het is ook een handzame gids voor de geïnteresseerde poëzielezer.
 
Anneleen de Coux, Carl de Strycker (red.): Charles Ducal. Handboek, Poëziecentrum, Gent 2022. ISBN 9789056552305

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri