Poëzie
BOEKEN NR. 5, MEI 2022
Dimitri Antonissen: Stiftgedichten
door Dirk De Geest
Dimitri Antonissen is
professioneel actief als lid van de hoofdredactie van de populaire Vlaamse
krant Het laatste nieuws. Dag in dag uit wordt hij bijgevolg
geconfronteerd met dichtbedrukte krantenpagina’s vol nieuws en nieuwtjes. Veel
poëzie valt daar niet te rapen, althans niet op het eerste gezicht. Voor iemand
met een creatief oog voor taal zit er echter veel verborgen achter die
overvloedige woordenmassa, en in het geval van Antonissen heeft dit geleid tot
‘stiftgedichten’. De dichter gaat in een pagina op zoek naar woorden en soms
combinaties van letters die betekenisvol zijn en een volstrekt nieuwe samenhang
creëren. Dat doet hij door letterlijk met een stift grote delen van de pagina
zwart te maken (en onleesbaar), waardoor enkel wat overblijft nog ontcijferd
kan worden.
Die
methode van stiftgedichten is internationaal bekend in kringen van visuele dichters,
maar in ons taalgebied is Antonissen een van de enigen die zich in deze
poëtische niche ophoudt. Een decennium geleden publiceerde hij al Schrap me
(Wintertuin 2010) waarop dit boek duidelijk een vervolg vormt. Het proces van
schrappen is ondertussen ook populair geworden in scholen, en de dichter biedt
amateurs aan het eind van zijn bundel een aantal tips om zelf aan de slag te
gaan met soortgelijk materiaal.
Deze Stiftgedichten zelf zijn visueel aantrekkelijk
gepresenteerd, net doordat de enorme hoeveelheid zwart de witte vlekken met
woorden en letters nadrukkelijk naar de voorgrond brengt. Daarenboven ontstaat
een soort van ruimtelijke configuratie (al is die, in tegenstelling tot
concreet-visuele poëzie, grotendeels toevallig ontstaan) die ertoe leidt dat de
lezer zowel kijkt als leest. De brokstukken moeten als het ware actief
samengebracht worden waardoor de lectuur wat moeilijker maar ook meer
geconcentreerd verloopt. Het proces van de schrijver (het selecteren en
combineren van het beschikbare materiaal) is, met andere woorden, deels terug
te vinden in het eindresultaat, waar gewone poëzie enkel dat finale stadium
laat zien.
Boeiend
is wel hoe de gedichten zijn gestructureerd volgens de oorspronkelijke
rubrieken in de krant, van ‘Natuur & wetenschap’ over ‘Culinair’ en
‘Contactadvertenties’ tot ‘Faits divers’. Die afkomst bepaalt deels mee de
thema’s die hier aan de orde worden gesteld. Dat de meeste teksten boeiend en
verrassend zijn, is echter vooral te danken aan de creatieve blik van de
dichter zelf. Uiteindelijk is het Antonissen die beelden maakt, die ritme
aanbrengt, die tegenstellingen blootlegt, ironie gebruikt en nieuwe
betekenissen suggereert. Veel van de gedichten wijzen op het ongewone in de
routine van het leven. Even vervreemdt de dichter ons van onze banale ervaring
en laat hij iets oplichten dat vreemd is en verrassend. Vaak is de blik daarbij
mild-ironisch en gericht op de glimlach van de lezer. Net dat talent voor
beelden en associaties maakt van deze Stiftgedichten een publicatie die
ook veel ‘gewone’ poëzielezers kan boeien.
Dimitri Antonissen: Stiftgedichten, Poëziecentrum, Gent
2022, 108 p. ISBN 9789056551803
deze pagina printen of opslaan